Vandaag kwam onderzoekscollectief Bellingcat met een nieuwe onthulling over het neerhalen van MH17. De groep had de hoge Russische officier ontmaskerd die betrokken was. En dat alles op grotendeels openbare bronnen.
"Het is geen abracadabra wat we doen", vertelt Nederlander Christiaan Triebert, een van de krachten van de groep. "Bijna alles wat we doen is niet meer dan het verifiëren van openbare informatie. Laten zien waar een foto echt gemaakt is. Het draait allemaal om verificatie."
Locaties checken
Dat doet de groep met hulp van veel bekende en soms wat minder bekende bronnen. Met Google Maps en Streetview zijn veel locaties op aarde te checken. Wikimapia is bij het grote publiek een wat minder bekende.
Op die manier wist de groep in het dossier van MH17 eerder de route te beschrijven die de Russische Buk-raket had afgelegd van Rusland naar Oekraïne: foto's en filmpjes die voorbijgangers hadden gemaakt, konden worden geverifieerd, gewoon door heel goed naar de details te kijken. En bij de couppoging in Turkije twee jaar geleden, kon een WhatsApp-communicatie vol details op die manier op echtheid worden gecontroleerd.
Triebert laat zien hoe dat in zijn werk gaat:
Christiaan Triebert geeft lezingen en trainingen over de hele wereld. Hier laat hij zien hoe simpel het begint en wat een schat aan informatie er uiteindelijk boven water te halen is.
Cold cases
MH17 en de Turkse couppoging: het zijn twee dossiers waar Bellingcat bij het grote publiek veel bekendheid mee verwierf. "We krijgen sindsdien ook vaak verzoeken van mensen die ons wijzen op andere interessante cold cases. Maar vaak moeten we mensen dan wel teleurstellen. Met een zaak uit 1994 kunnen we niet zo veel, omdat er uit die tijd nauwelijks beelden zijn."
Bellingcat (de naam komt van de uitdrukking 'de kat de bel aanbinden') bestaat uit een kerngroep van zo'n 25 mensen, van wie er vijf betaald worden. De rest is vrijwilliger. Coördinatie is er nauwelijks, ze spreken onderling in besloten appgroepen af wie wat doet.
Gouden tijd
De onderzoeksjournalisten profiteren volop van deze tijd. 'Een gouden tijd', noemt Triebert het. De tijd van vliegtuig- en scheepspotters en auto's vol met dashboardcamera's en iedereen die alles ook online wil zetten. Maar die gouden tijden lijken tijdelijk. "Ook door onze verhalen werd terreurgroep IS bijvoorbeeld een stuk voorzichtiger met wat ze delen op sociale media. En de Houthi-rebellen in Jemen, blurren tegenwoordig de hele omgeving op filmpjes die ze online zetten."
De tijden dat een legerleiding een konvooi met zwaar materieel bij klaarlichte dag denkt de grens over te kunnen smokkelen naar Oekraïne zou dan ook wel eens snel voorbij kunnen zijn.
En niet alleen legers en militanten worden voorzichtiger. Bellingcat zelf ook. Met hun onthullingen hebben ze machtige vijanden gemaakt. "We krijgen altijd al veel aanmeldingen van mensen die met ons mee wilden doen, maar daar zijn we nu een stuk voorzichtiger mee. We willen niet dat een mol infiltreert. En er worden helaas ook onderzoeksjournalisten vermoord in de wereld."
Meer op rtlnieuws.nl:
Bellingcat: deze hooggeplaatste militair was betrokken bij MH17
