Ministers moeten vaker het land in en praten met gewone Nederlanders. Vooral over onderwerpen waar veel onvrede over is. Dat staat in de vertrouwelijke communicatiestrategie van het kabinet, waarvan een concept in handen is van RTL Nieuws.
Het stuk is door de ministerraad besproken. Topambtenaren adviseren de ministers hoe ze moeten communiceren.
Dat gaat via de afkorting ECHT: Eenheid, Contact, Herkenbaar, Transparant. Het geeft een inkijkje hoe dit kabinet werkt aan beeldvorming en hoe over de communicatie van ministers wordt nagedacht.
Lastige opgave
Volgens topambtenaren krijgt het nieuwe kabinet tot nu toe veel steun: 'Uit publieksonderzoek komt naar voren dat veel maatregelen op steun kunnen rekenen', behalve de verhoging van het BTW-tarief en maatregelen rond het eigenwoningforfait en de beperking van de hypotheekrenteaftrek. Maar de communicatieadviseurs zijn niet alleen positief. Ze hebben ook een waarschuwing voor de ministers: 'Maatschappelijk draagvlak is cruciaal. Het is in deze tijd echter lastig te verdienen. Een tijd van groeiend maatschappelijk onbehagen.'
Volgens topambtenaren is het steeds moeilijker om communicatie te beheersen. 'Sociale media en hun algoritmes zorgen er ook mede voor dat mensen geïsoleerd raken in de eigen bubbel. Met bronnen die vooral eigen ideeën ondersteunen en/of bronnen die soms regelrechte verzinsels verspreiden. In deze werkelijkheid moet u regeren.'
Minister Eric Wiebes tijdens een werkbezoek in Groningen. Foto: ANP
Meer vertrouwen
Ministers moeten werken aan vertrouwen, 'zodat mensen weer ervaren dat politiek er voor hen is', dat is 'een kernopgave in deze tijd'. Ministers moeten vooral eenheid uitstralen, want 'eenheid is het belangrijkste politieke kapitaal van het kabinet. De meeste mensen houden niet van onderling conflict.'
Ministers mogen elkaar niet becommentariëren ('Praat daarom met elkaar, niet over elkaar') en zoveel mogelijk hun boodschap herhalen: 'Pas zodra u zelf de boodschap niet meer kunt horen sijpelt deze door naar de samenleving.'
Vaker het land in
Om het wantrouwen tegen te gaan, moeten ministers contact maken met álle groepen in de Nederlandse samenleving. 'Een deel van de samenleving ervaart dat de politieke elite zich niet bekommert om de problemen van mensen dicht bij huis, deze niet kent en vooral met zichzelf bezig is. (‘Haagse spelletjes’)', zo schrijven de communicatieadviseurs van het kabinet.
En dus moeten de ministers op pad, het land in: 'Zorg voor meer ontmoetingen', en: 'niet alleen luisteren'. De ministers moeten écht in gesprek. 'Voor echt contact zijn face-to-face-gesprekken essentieel. Echt contact vereist ook tijd', schrijven de topambtenaren. Er worden 'meer ontmoetingen' gepland. Ministers moeten focussen op onderwerpen waar de onvrede groot is.
'Geen eenmalige vluggertjes'
Die thema’s zijn gaswinning Groningen, migratie/integratie, ouderenzorg. Ministers worden geen eenmalige vluggertjes geadviseerd: 'Na een ontmoeting altijd een herhaalmoment inbouwen. Laat weten wat er met de input is gedaan.' De ambtenaren waarschuwen: de aanbeveling zal een groter beslag leggen op de agenda’s van het kabinet.
Ook moeten ministers praten in dilemma’s. 'We moeten meer communiceren in dilemma's. Dus niet alleen over de oplossing die uiteindelijk is gekozen, maar juist ook over welke het niet zijn geworden en waarom. Dat voelt misschien ongemakkelijk, maar het draagt bij aan acceptatie en begrip voor de positie van het kabinet.'
Ministers krijgen het advies om 'moderne communicatie-instrumenten' te gebruiken. Anno 2018 zijn dat 'social media, vlogs, infographics'. Ze vragen 'om meer persoonlijke en meer beeldende communicatie'. Een saai persberichtje is ook niet meer genoeg: 'verrijk bestaande communicatie met bijvoorbeeld infographics bij technische of datarijke onderwerpen'.
Een nieuwe week, een frisse start. Bekijk hier nog eens de terugblikvlog van afgelopen week met overtuigende intro door minister @ferdgrapperhaus. En heb je ook suggesties voor in mijn vlog? Laat het hieronder weten. pic.twitter.com/ZPHPWO6h8A
— Hugo de Jonge (@hugodejonge) April 9, 2018
Meer openheid
De ministers krijgen het advies om meer openheid te geven: 'mensen verwachten dat een kabinet open, transparant en aanspreekbaar is. Wees altijd open over processtappen en bandbreedtes.' Nu verschijnen topambtenaren zelden in de media. Ook in openbare hoorzittingen in de Tweede Kamer. Dat moet veranderen, vinden de adviseurs.
'Dat betekent concreet dat ambtenaren vaker rechtstreeks in contact met Kamer en de media kunnen treden. (…) Het uitgangspunt verschuift van 'nee, tenzij' naar 'ja, in overleg'. Dat is een aanpassing van ‘Oekaze Kok’, een verbod uit de jaren negentig voor topambtenaren om met de pers te praten.
Ook de agenda’s van bewindspersonen worden openbaar, adviseren de topambtenaren. Het plan is om zoveel mogelijk afspraken te publiceren, zo 'maken we sinds uw beëdiging naast de openbare activiteiten ook de gesprekken van bewindspersonen met stakeholders openbaar. Eventueel achteraf.'
Agenda van Rutte
De communicatie-strategie is besproken door ministers in de ministerraad. Het idee om ambtenaren meer in contact treden met Kamer en pers, schijnt op weinig steun van het kabinet te kunnen rekenen. Het openbaar maken van de agenda gebeurt inmiddels op beperkte schaal.
Zo is de aankomende agenda van premier Rutte erg leeg. En achteraf zijn het vooral de standaardafspraken (zoals het gesprek met de koning of overleg met de vice-premiers) en buitenlands bezoeken die worden gepubliceerd. Blijkbaar hebben de ministers dat advies van hun eigen adviseurs nog niet helemaal opgevolgd.
Meer op rtlnieuws:
Politici en familie onder verscherpt toezicht banken en verzekeraars
