Een politicus die consistent dezelfde boodschap herhaalt, kan op geniepige wijze jouw wereldbeeld veranderen. Welke politici zijn daar het beste in? De top 3 volgens framing-expert Sarah Gagestein.
"Nederlandse politici zien meer dan ooit dat het niet alleen gaat om de feiten, maar ook om het verhaal dat ze eromheen bouwen," zegt Gagestein. Welk verhaal dat is en hoe (vaak) het wordt gebracht, is essentieel als je de sleutel wilt van het torentje.
Een politicus die de kunst van het framen goed onder de knie heeft kan het maatschappelijk gesprek sturen en je beeld van de samenleving veranderen. 'Frame' betekent zoiets als kader of omlijsting.
Denkkader veranderen
Een politicus die zo consequent één beeld – een denkkader – voor het voetlicht brengt, kan op deze manier jouw denkkader veranderen. Dat kan positief zijn ('Nederland wordt steeds veiliger'), maar ook negatief ('onze normen en waarden zijn in gevaar').
"Hoe vaker we een frame horen, hoe minder weerstand we ertegen hebben. Ook als je het er niet mee eens bent. Bij herhaling glipt het vanzelf je brein in," aldus Gagestein. Volgens de framing-expert zijn er drie Nederlandse politici die deze campagne deze kunst bijzonder goed beheersen:
1. Geert Wilders
Zonder enige twijfel is Geert Wilders goed in het naar zijn hand zetten van het maatschappelijke debat. "Hij heeft islamisering op de kaart gezet. Volgens zijn concurrenten bestaat het niet, en toch hebben ze het er steeds maar over", zegt Gagestein. Ondanks dat Wilders zelden concreet wordt, is zijn boodschap wel eenduidig, stelt Gagestein vast. En dat werkt.
Dat zag ze ook recentelijk bij de foto van een demonstratie in Londen, waar Alexander Pechtold in was gefotoshopt. "Wilders kreeg de wind van voren, maar heeft daar zoveel winst uit gehaald. Iedereen herhaalde het frame, ook al waren veel mensen het er niet mee eens. Wilders snapt heel goed dat het om de associatie Pechtold-Sharia gaat", zegt Gagestein.
Zien we deze associatie maar genoeg voorbij komen, dan nestelt het zich vanzelf in ons brein. De ophef over de foto deed daarmee het werk voor Wilders.
2. Jesse Klaver
Wie ook consequent is in zijn boodschappen, is GroenLinks-voorman Jesse Klaver, stelt Gagestein. In zijn video’s en speeches benadrukt hij steeds de verbinding in de samenleving en de positieve invloed van de vergroening van de economie.
"Klaver heeft juist een hele positieve, optimistische campagne. Daar is hij uniek in, want er zijn nu veel negatieve campagnes." De nummer 1 en 2 in dit artikel zijn ook niet voor niks uitersten. "Je hebt politici met een ambitieverhaal of juist een problemenverhaal. Iets er tussenin, zo van – het is enerzijds dit en anderzijds dat – is eigenlijk net niks."
De kritiek dat Klaver zijn aanpak heeft afgekeken van Obama vindt Gagestein wat flauw. "Alle politici kijken af van andere politici. Wilders heeft ook veel overgenomen van Fortuyn, maar daar hoor je niemand over."
3. Alexander Pechtold
De voorman van D66 is niet per se heel goed in het bepalen van de agenda, maar wel in het naar zijn hand zetten van iets wat zijn politieke tegenstander al heeft aangekaart, analyseert Gagestein. "Pechtold is erg goed in reageren, in reframen. Iets dat eigenlijk moeilijker is dan het framen zelf."
Want is een frame eenmaal in de wereld geholpen, dan kost het veel moeite om daarvan af te komen. Als voorbeeld noemt de framing-expert Pechtolds reactie op de nepfoto die gedeeld was door Wilders. "Pechtold sloeg meteen terug, met een tweet over neonazi’s. Als je de frame bij je houdt, dan kun je verliezen, maar hij duwde terug. Dat doet hij bijzonder handig."
Creatief knip- en plakwerk van @geertwilderspvv. Helaas waren de neo-nazi's bij zijn manifestatie niet gefotoshopt! https://t.co/StwKeLzuqD
— Alexander Pechtold (@APechtold) February 6, 2017
Maar uiteindelijk moet je ook uit jezelf een frame weten te pushen, stelt Gagestein. "Daarom staat hij op 3, en niet op 1 of 2."
Andere kanshebbers
Opvallend: de grootste politieke partij in de Tweede Kamer, de VVD, staat niet in de top 3. Volgens Gagestein is de ‘normaal doen’ campagne wel bij veel mensen aangekomen, maar is het nog de vraag of het voldoende (en ook de juiste) impact heeft gehad.
"Het is een light-versie van het wij-zij denken van Geert Wilders. Het gaat over de goeierikken en de slechterikken, over wie de schuld moet krijgen." Of dat bij alle potentiële VVD-kiezers goed is gevallen is maar de vraag.
De consequente focus van de SP op het zorgplan gaat ook de goede kant op, vindt ze. En ook de consequente boodschap van Denk, over onbetrouwbare media, heeft de potentie om meer impact te gaan hebben. "Al kan te veel mediaparanoia ook tegen ze gaan werken.”
De PvdA en christelijke partijen zijn niet zo goed bezig, stelt Gagestein. Zij schitteren tot nu toe door afwezigheid. "Asscher en Dijsselbloem reageren meestal op iets, bijvoorbeeld op een plan van GroenLinks. Maar dat zijn een beetje losse flodders."
