GroenLinks stijgt de afgelopen maanden hard in de peilingen en staat inmiddels op vijftien tot zeventien zetels, een groot verschil met het huidige aantal: vier. Partijleden gaan van deur tot deur om stemmers over te halen en partijleider Jesse Klaver trekt volle zalen. Hoe doen ze dat? RTL Z ging langs bij het campagneteam.
Het partijkantoor, dat gevestigd is aan een rustig deel van de Oudegracht in Utrecht, valt ondanks de uithangborden amper op in het rijtje tussen een antiek- en muziekwinkel. Direct naast de ingang zit een energieke twintiger achter de balie. "Een afspraak met Truuske? Oh ja, vul hier maar even je naam in."
Het is een gewoon, ouderwets kantoorgebouw waar net iets te lang niets aan is gedaan. Zo kunnen de muren stiekem wel een likje verf gebruiken, maar daar wordt aan gewerkt: overal ligt gereedschap.
"Sorry, ze zijn aan het verbouwen", verontschuldigt Truuske Smits zich. Ze is de projectmanager van de Meetups van GroenLinks: bijeenkomsten die deel uitmaken van de campagnestrategie waar de partij veel succes mee lijkt te hebben.
Ontslag genomen om mee te helpen met de GroenLinks-campagne
In het campagnekantoor op de begane grond van het partijkantoor zit een tiental twintigers en dertigers te werken. Op een bureau ligt een pamflet met Jesse Klaver erop, verderop ligt een velletje met stickers.
Die worden gebruikt om op een poster aan te geven welk lokaal campagneteam nog wat ondersteuning kan gebruiken. En bijna alle medewerkers hebben een duurzame drinkfles van Dopper naast op het bureau staan.
De campagnemedewerkers zijn deels in dienst, deels vrijwilliger. "Sommigen werken hier één of twee dagen als vrijwilliger per week. Anderen zijn weer fulltime in dienst", vertelt Smits. Zelf nam ze ontslag om deel te kunnen uitmaken van 'de beweging', zoals de nieuwe koers van de partij door de campagnevoerders zelf genoemd wordt.
Drie werknemers in de campagnekamer van GroenLinks. Beeld: RTL Z
'Jesse en Wijnand wilden een beweging opzetten'
Die beweging is opgestart door Sybren Kooistra. "Ik ben meer het vliegwiel", zegt hij zelf. "Partijleider Jesse Klaver en campagneleider Wijnand Duyvendak wilden een beweging organiseren en dachten dat ik dat kon." Geen verbazingwekkende gedachte, want Kooistra werkte in 2008 voor de campagne van Obama en zette een crossmediale redactie op bij de Volkskrant.
Na zijn aanstelling vorig jaar april sloot hij zich naar eigen zeggen 'een maand lang op' om een plan te maken. "Toen heb ik onder andere onwijs veel campagnes geanalyseerd van Bernie Sanders, Hillary Clinton, Barack Obama en Pro Demos." Die campagnes slaagden er allemaal in een politiek geëngageerde beweging op te zetten.
Weten hoe campagnevoeren op sociale media werkt? Check de video.
Campagnekas van zo’n 7,5 ton
In Nederland is het opzetten van zo'n beweging een uitdaging, want in tegenstelling tot bovenstaande namen, heeft GroenLinks geen campagnekas met honderden miljoenen euro’s.
Een probleem, want wie een grote groep mensen wil mobiliseren, moet met een goede mediacampagne komen, onder andere met de hulp van professionele videomakers, vormgevers en tekstschrijvers.
GroenLinks compenseert het gebrek aan geld door enthousiastelingen in te zetten, zegt Kooistra. "Ook ons campagnebudget wordt via de community geregeld. Inmiddels hebben we een kwart miljoen euro gecrowdfund, ongeveer een derde van ons totale budget."
App
Dat klinkt als een hoop geld, maar het is veel te weinig voor de plannen van GroenLinks. Zo heeft de partij de app 'Glapp' gebouwd. Vrijwilligers, die naar Angelsaksisch model van deur-tot-deur gaan om stemmen te werven kunnen via de app precies aangeven of ze denken of iemand op de partij zal gaan stemmen.
Het bouwen van zo’n app kost normaal een ton, zegt Kooistra. Maar ook daar bood het netwerk van vrijwilligers uitkomst. "Wij hadden op dat moment zo’n 34 programmeurs die de app ’s avonds in elkaar hebben gezet, in ruil voor wat pizza's."
Posters aan de muur in de campagnekamer. Beeld: RTL Z
Social media als campagnetool
In de campagnekamer zit een handvol mensen naar social media te turen. Een belangrijke tool voor de campagne. Sterker nog: zonder social media was onze campagne niet gelukt, zegt Kooistra. Klaver, die tijdens bijeenkomsten speeches houdt, praat voor steeds grotere zalen.
Maar die bijeenkomsten komen ook niet vanzelf vol. "Op de oude manier had je een advertentie moeten kopen in een krant of posters moeten ophangen. Dat kost ongelofelijk veel knaken. Bovendien heb je niet de mogelijkheid om het verhaal en de energie van onze meetups te vertellen."
GroenLinks adverteert daarom onder mogelijk geïnteresseerden op social media, zoals Facebook. Een strategie die bijna alle bedrijven tegenwoordig toepassen die actief zijn op het platform. "Wie al eerder met ons geïnteracteerd heeft of ons leuk vindt, krijgt dan een filmpje te zien op Facebook."
Campagnemateriaal. Beeld: RTL Z
1 miljoen mensen per dag
GroenLinks bereikt op dit moment tussen de 800.000 en 1 miljoen mensen per dag, zegt Kooistra. "Per week kijken 2 miljoen mensen naar een video van ons", zegt hij. Overigens worden deze niet allemaal helemaal uitgekeken, geeft hij toe. "Maar dat werkt op Facebook niet zo, mensen kijken maar kort."
"Het werkt bij ons als een fuik: mensen die onze content interessant vinden, krijgen vervolgens in alle berichten de oproep te zien om mee te doen. Schrijf je in voor onze maillijst, word vrijwilliger of 'apptivist'. Als ze in ons verhaal geloven, krijgen ze de mogelijkheid om daar wat meer mee te doen, afhankelijk van de hoeveelheid tijd en wat voor vaardigheden ze hebben", zegt hij.
Landelijk vrijwilligersleger
Wie zich aanmeldt, moet snel een antwoord krijgen. Daarom houdt Sam Bakker zich fulltime bezig met de lokale bureaus, die nieuwe vrijwilligers moeten bellen.
"We krijgen heel veel nieuwe vrijwilligers, maar die moeten ook daadwerkelijk het gevoel krijgen dat ze echt gewaardeerd worden en nut hebben. Dat is ook zeker zo, maar sommige lokale afdelingen zijn niet gewend om zo te werken", zegt hij.
Het grootste deel van die vrijwilligers komt terecht bij grote afdelingen. Maar juist aan die kleine divisies wordt aandacht besteed. "Als je een beweging vormt, dan zit je niet alleen in de Randstad. Dan voelen mensen in bijvoorbeeld Doetinchem zich niet serieus genomen. Als je al die kleine afdelingen bij elkaar optelt, vormt zich uiteindelijk echt een vrijwilligersleger."
Een kaart in de campagnekamer van GroenLinks. Beeld: RTL Z
Koudwatervrees
Bakker deed hiermee ervaring op tijdens de campagne voor Hillary Clinton in Ohio. "Daar deed ik het op wijkniveau. Wat je daar leert is hoe je omgaat met vrijwilligers. Mensen willen allemaal graag wat doen, maar soms hebben ze een klein duwtje nodig om daadwerkelijk in actie te komen. Sommigen hebben koudwatervrees, bijvoorbeeld als ze langs de deuren moeten. En daar moet je ze overheen helpen."
Hij noemt een voorbeeld uit zijn tijd in Amerika: "Ik kreeg een mailtje van iemand die niet langs de deuren kon gaan, omdat ze het huis moest schoonmaken. Ik antwoordde dat we eerst het land moeten oppoetsen voordat we het huis kunnen schoonmaken. Dat vond ze wel een leuke zin, maar overtuigde haar niet. 'Ik heb jou nodig, anders stort het helemaal in', antwoordde ik."
Dat overtuigde haar wel. "Zo ver gaan wij bij GroenLinks niet hoor, maar wat ik wil zeggen is dat mensen willen graag wat doen, maar ze soms een duwtje nodig hebben. Ze moeten het gevoel hebben dat ze nodig zijn. Ze vinden het spannende tijden en hebben ook wel door dat er veel is veranderd", zegt Bakker.
Een deel van het team dat vragen beantwoordt die binnenkomen van potentiële stemmers. Beeld: RTL Z
'Mensen worden aangesproken door het optimisme'
Waarom melden mensen zich vrijwillig aan om hun vrije tijd aan een politieke partij te besteden? Zij worden aangesproken door het optimisme, zegt Kooistra.
"Mensen hebben ook wel door dat er veel aan het veranderen is. Maar dat hoeft toch niet alleen maar een cynische bedoeling te zijn? Als je zelf gelooft in een ideaalbeeld, dan moet je er toch op z’n minst in naar handelen? Dat gevoel pakken wij op en ik denk dat geen enkele partij daar echt op zit: optimisme."
Dat herkent Smits ook. "Ik was al langer betrokken bij GroenLinks, maar had een goede baan dus twijfelde of ik die zou opzeggen toen ik hiervoor gevraagd werd. 'Ja maar Truuske, hier wil je wel bij zijn', antwoordde de campagnemanager in mijn sollicitatiegesprek. Dat overtuigde mij. We gaan nu wel echt iets bijzonders doen en daar wil ik gewoon bij zijn."
