Doorzettingsvermogen, dat meet de Cito niet

We moeten ons ontzettend haasten om op tijd op school te komen. Drie minuten voordat de bel gaat komt haar vraag: "Mama, hebben apen juffen?"

 

"Jeetje, ze leren het leven vooral van hun ouders", zeg ik. (Zal ik het snel googlen, denk ik). "Papa en ik leren jou dingen, maar je gaat ook naar school. Waarom ga je eigenlijk naar school, denk je?" "Anders word ik niet slim", zegt ze.  

 

Terug naar huis, in rustiger tempo, denk ik over het antwoord van m’n oudste dochter na. Wat is het doel van ons onderwijs? Om kinderen te leren netjes binnen de lijntjes te kleuren, zodat ze goed scoren? Of gaat het er vooral om kinderen te leren wat hun eigen, unieke waarde is in deze maatschappij?

 

De openbaarmaking van de Cito-gegevens door RTL Nieuws afgelopen weekend zet die discussie weer op scherp. Dat is meteen de belangrijkste reden waarom ik vierkant achter die openbaarmaking sta. Er valt best kritiek op de methoden te leveren, maar nu kunnen we wel het debat voeren in hoeverre die scores nou wat zeggen of niet. En als dit niet goed genoeg is, hoe moet het dan wel?

 

Veel leerkrachten klagen dat de Cito te veel doel op zich geworden is: het is te veel 'teaching to the test'. Ik kan er een eind in meegaan. Probeer deze vraag uit zo’n toets bijvoorbeeld maar eens te beantwoorden: "Dit is een plaatje van een iglo. Welk woord past daar het beste bij: warm of koud?"

 

Het antwoord dat Cito goed rekent is 'koud'. Een kind dat even doordenkt en zegt dat je in een iglo lekker warm blijft, krijgt een rooie streep op z’n blaadje. Fout! Wat bereiken we daarmee? (Rutte kreeg deze vraag overigens een half jaartje geleden voorgelegd en had 'm ook 'fout'.)

 

Veel relevantere vragen zijn natuurlijk: Hoe kan het dat je warm blijft met ijs om je heen? Hoe bouw je zo’n gek, rond ding – zonder draagmuren of met stokken zoals in een tent? Zo geef je kinderen een groot denkraam. Creativiteit, kritisch denken, goed kunnen samenwerken. Het staat in veel vacatures, maar onze kinderen krijgen door de toetsendruk nauwelijks de kans om die vaardigheden te ontwikkelen. Die ruime blik hebben we hard nodig. Vergrijzende bevolking, klimaatverandering, grondstoffen die uitgeput raken. Het zijn maar een paar van de flinke problemen waar we een oplossing voor moeten gaan vinden.

 

Ik wil niet alleen maar mopperen. Want op universitair niveau zien we juist een heel mooie stap op dit vlak. Afgelopen vrijdag maakte Robbert Dijkgraaf, de mediagenieke wetenschapper die nu aan het prestigieuze Princeton doceert, bekend dat er in Amsterdam een nieuw technologisch instituut komt. Het kwam vooral in de media omdat het een samenwerking wordt met een andere vooraanstaande Amerikaanse universiteit: MIT.

Dat is mooi, maar niet wat ik er zo bijzonder aan vind. Dit wordt geen 'hokjes'-universiteit waar je enkel werktuigbouwkunde studeert, of wiskunde. Als je dadelijk op de Amsterdam Institute of Advanced Metropolitan Solutions rondloopt, dan richt je je enkel en alleen op leven in een grote stad. Met Amsterdam als 'levend laboratorium'. Hoe ga je met miljoenen mensen dicht op elkaar om met je afval, voedsel of energie? Is wat je in Amsterdam leert toe te passen op São Paulo of Mumbai?

 

Kinderen van nu moeten natuurlijk niet wachten tot deze universiteit er komt. Omdat de toegang tot internet steeds makkelijker en goedkoper wordt hoeven kinderen zich niet te beperken tot het stellen van steengoeie vragen.  Ze kunnen ook zelf werken aan oplossingen.  

 

Dan ben je dus negen jaar oud (!) en je ontwikkelt je eigen app waarmee je makkelijk online afspraakjes kunt maken met je vriendinnen. Het verhaal van Jack Andraka is helemaal onvoorstelbaar. Hij is nog maar 17 en ontwikkelde zelf een test voor alvleesklierkanker. Die is 100 keer preciezer en 26.000 keer goedkoper dan alle bestaande testen. (Dag duurbetaalde promovendi  in de farmaceutische industrie…). Als je hem vraagt of hij een wonderkind is, zegt hij: "Ik ben een kind zoals alle kinderen die Google en Wikipedia gebruiken voor hun huiswerk. Door mijn nieuwsgierigheid en doorzettingsvermogen ontdekte ik dat er veel meer informatie beschikbaar is."

 

Nieuwsgierigheid. Doorzettingsvermogen. Dat is niet te meten in een Cito-score. Voor wie zich wel eens zorgen maakt over al die uitslagen:  Walt Disney zocht het avontuur van de oorlog op en ging op z’n 16de van school. John Lennon, Oprah, Ralph Lauren, Mark Zuckerberg – ze maakten allemaal hun opleiding niet af.  

 

Dus nee, lieve Nienke, wat mij betreft ga je niet alleen naar school om 'slim te worden'. Je gaat naar school om met je leerkrachten en klasgenoten te ontdekken waar jij het positieve verschil maakt. En daar je zelfvertrouwen uit te halen. Dan komt het wel goed. Met jou. En als meer volwassenen durven te vertrouwen op de creativiteit van hun kinderen, dan ook met Nederland. 

 

NB: Deze column is onder meer gebaseerd op gesprekken met Claire Boonstra. Ooit zat ze in de ratrace bij Unilever, vervolgens richtte ze haar eigen bedrijf Layar op en nu zet ze al haar talent in voor het verbeteren van onderwijs. Wil je er meer over weten, kijk dan op www.operationeducation.nl of volg haar op Twitter: @claireboo.