Het uiterste zuiden van Frankrijk gaat naar de hoogste alarmfase voor droogte. Al maanden, en eigenlijk zelfs jaren, valt er veel te weinig regen. Daarom worden er nu al, begin mei, allerlei maatregelen genomen om een watertekort te voorkomen. De opvallendste: de verkoop van zwembadjes wordt verboden, net als het vullen ervan. En dan moet de zomer nog komen.
Droog, droger, droogst. Nee, de oplettende lezer weet dat dit met deze lente even niet over Nederland gaat. Wel over het zuiden van Europa. Eerder berichtten we al over de droogte en de hitte in Spanje. Maar ook dichterbij huis, in Frankrijk, is het raak.
Zwembaden in de ban
Vooral in het departement Pyrénées-Orientales, dat aan Spanje grenst, is de grond gortdroog. Zo droog, dat vanaf woensdag de alarmfase geldt. Vanaf dan gaan er in die regio allerlei maatregelen in om water te besparen. Zo mogen auto's niet meer met kraanwater worden gewassen. Ook mogen zwembadjes niet meer worden gevuld. En wie met de zomer in aantocht, nog een badje wil halen, heeft pech. Winkels mogen ze vanaf woensdag niet meer verkopen.
Hoe heeft het zover kunnen komen? Eigenlijk is dat het gevolg van een droge periode die al heel erg lang aanhoudt. Volgens Philippe Schambergen van Buienradar al 2 jaar. Vorige zomer, die van 2022, was extreem droog. Dat hebben wij in Nederland ook gemerkt. Kijk maar naar deze kaart van augustus vorig jaar. Bij oranje is er sprake van een droogte-waarschuwing, bij rood van een alarm.
In de herfst, winter en lente is het de bedoeling dat het te lage grondwaterpeil weer kan worden hersteld. In Nederland is dat, zeker met de huidige natte lente, aardig aan het lukken. Maar een natte lente hebben ze in het zuidwesten van Europa niet. Zelfs een vochtige winter was er niet eens.
In Frankrijk werd in februari al de noodklok geluid, nadat het land de droogste winter in meer dan 60 jaar tijd meemaakte. Tussen 21 januari en 21 februari, normaal een periode die op zijn minst vochtig moet zijn, viel er in sommige regio’s geen druppel neerslag.
Hogedrukgebieden blijven hangen
"Het is dus een opeenstapeling van jarenlange droogte", zegt Schambergen. "Wat je daarnaast ziet is dat klimaatverandering zorgt voor veranderende condities hoger in de atmosfeer. Daardoor kunnen hogedrukgebieden langer blijven hangen op een bepaalde plek. Dat draagt bij aan wat je in Zuid-Europa ziet gebeuren."
Al met al zorgt het ervoor dat de meest recente droogtekaart van Europa er zo uitziet:
In Nederland is geen oranje of rode kleur meer te vinden. Maar in het zuiden van Frankrijk en zeker ook in Spanje wel. "Daar in Spanje zie je dat stuwmeren die normaal helemaal vol staan, dreigen op te drogen", zegt Schambergen. En die stuwmeren zijn in veel gevallen cruciaal voor het drinkwater.
Tankwagens voor water
Dat is niet alleen het geval in Catalonië, de regio die aan Frankrijk grenst, maar ook verder naar het zuiden. Eind april schreef RTL Nieuws al dat een meer in de buurt van Córdoba zo goed als leeg was. Het restje water dat er nog was, was ernstig vervuild en kon dus niet meer gedronken worden. Omdat flessen water in de supermarkt binnen no time waren uitverkocht, moesten er tankwagens af en aan rijden om mensen van water te voorzien.
Door de droogte dreigen in Spanje graanoogsten te mislukken. En ook het verbouwen van fruit, wijndruiven en olijven gaat heel moeizaam. In Frankrijk herkennen ze die problemen. Daarnaast zijn ze daar door de lage grondwaterniveaus bang voor zoute kwel. Dat is een proces waarbij zout water onder dijken of duinen doorgaat en omhoog komt in andere gebieden. Zo komt er zout water terecht op plekken waar de Fransen drinkwater vandaan willen halen. Maar dat kan dan dus niet.
Inmiddels dreigen volgens de Franse autoriteiten, 2000 dorpen en steden hun hele watervoorraad te verliezen. Ook president Emmanuel Macron ziet de ernst ervan in. Hij heeft een nationaal waterprogramma aangekondigd. Zo wil hij dat Fransen meer doen om water te hergebruiken en hij introduceerde een zogenoemd ‘progressief watertarief’. Als iemand meer water gebruikt dan een bepaald maximum, betaalt diegene meer per kuub.
Geen verbetering zichtbaar
Het is voor Frankrijk te hopen dat dat beleid gaat werken. Want het weer, daar moeten ze het niet van hebben. "Een serieuze weersomslag lijkt er de komende tijd niet in te zitten", zegt Schambergen. "Er komt hooguit een klein beetje verlichting in de vorm van buien en wat regen. Maar 10 tot 20 millimeter neerslag in een periode van 10 dagen is bij lange na niet genoeg bij een tekort dat op sommige plekken enkele honderden millimeters bedraagt."
"Daarbij moet de zomer nog komen. In het zuiden van Frankrijk en Spanje verwacht je dan geen wekenlange periodes van regen. Hooguit wat onweersbuien hier en daar. En ook dat is niet goed. Want als er nu in één klap veel regen valt, dan wordt dat water meteen afgevoerd naar de rivieren, in plaats van dat het de grond intrekt. Wat je eigenlijk wil, is zoals wij dinsdag in Nederland krijgen: een regengebied dat de hele dag over het land trekt, maar zonder wolkbreuken."
