Voor het eerst sinds 2000 brengt een Franse president een staatsbezoek aan Nederland. De relatie tussen beide landen is de laatste jaren opgebloeid, mede door de goede band tussen premier Rutte en president Macron. Al zijn de twee het zeker niet overal over eens.
Het tweedaagse staatsbezoek van de Franse president Emmanuel Macron en zijn vrouw Brigitte aan Nederland gaat vandaag van start. Naast diverse plechtigheden is de Franse president vooral in Nederland om de samenwerking verder te versterken.
Zo spreekt premier Rutte morgen één-op-één met Macron. De twee regeringsleiders omschreven elkaar de laatste jaren rond hun geregelde ontmoetingen en etentjes steevast als 'goede vrienden' die het 'vaak eens zijn'. Toch liggen er tijdens dit nieuwe overleg een aantal taaie kwesties op tafel. We bespreken er hier vier.
1. Een antwoord op de Amerikaanse 'staatssteun'
Dat Europa moet reageren op de nieuwe groene industriepolitiek van de VS is geen punt van discussie tussen Rutte en Macron. De vraag is alleen: hoe? Aanleiding van de Europese kopzorgen is de 'Inflation Reduction Act' van de Amerikaanse president Biden, een enorm pakket van in totaal 369 miljard dollar aan subsidies en belastingverlagingen voor Amerikaanse bedrijven en consumenten.
Critici in Brussel zijn bang dat bedrijven en werknemers in Europa hier de dupe van worden. Vooral omdat dit 'Buy American'-beleid bepaalde Amerikaanse producten goedkoper maakt voor Amerikanen, zoals elektrische auto's. En dat is slecht voor de verkoop van autobouwers in landen als Frankrijk, Duitsland en Italië. Ook is de angst groot dat veel Europese bedrijven die bijvoorbeeld batterijen of zonnepanelen maken hun productie naar Amerika verhuizen als zij daar meer belastingvoordeel krijgen.
Macron wil een stevige reactie op deze in zijn ogen ongewenste Amerikaanse staatssteun. De EU moet zelf óók met subsidies en voordeeltjes komen voor Europese bedrijven die duurzame investeringen doen. Hij wil hiervoor een speciaal EU-fonds oprichten waar alle lidstaten miljarden in storten. Rutte wil dat juist niet: hij vindt dat er al genoeg geld beschikbaar is in Europese potjes. Bovendien is hij als premier van een handelsland als Nederland groot voorstander van vrije handel en hekelt hij het idee van landen die hun eigen industrie voortrekken en buitenlandse producten duurder maken.
2. Vrede in Oekraïne
Vorige week was Macron nog in China voor een staatsbezoek. Hoog op de agenda stond de oorlog in Oekraïne. De Franse president wil dat de Chinese president Xi Jinping zich nadrukkelijk uitspreekt tegen de Russische agressie, en er zo snel mogelijk voor zorgt dat alle partijen beginnen met onderhandelen over vrede. Maar de Chinese leider deed ook na afloop van Macrons charmeoffensief geen enkele harde toezegging. Xi bleef opnieuw hangen in vage algemeenheden door te zeggen dat vredesbesprekingen 'zo snel mogelijk' moeten worden hervat.
Voorlopig duurt de oorlog dus voort, en moeten landen belangrijke keuzes maken. Terwijl Nederland al snel militaire steun gaf aan Oekraïne, zijn de Fransen over het algemeen wat voorzichtiger. Het land kreeg vorig jaar nog openlijk kritiek dat het - als militaire grootmacht - zo weinig wapens en materieel leverde aan Oekraïne. Zeker nadat Macron zich had opgeworpen als leider van Europa en uitgesproken voorstander van een gezamenlijk Europees defensiebeleid. Kan Rutte hem wellicht overtuigen tot het samen leveren van meer zwaardere wapens, zoals gevechtstanks of zelfs straaljagers?
3. Het Europese migratiedrama
Als het gaat over de manier waarop Europa moet omgaan met migratie zijn de twee het grotendeels eens. Namelijk: één gezamenlijk Europees beleid waarbij mensen die vluchten voor oorlog of geweld welkom zijn, maar waarbij de instroom van ongewenste migranten wordt beperkt. Europa moet ervoor zorgen dat de buitengrenzen beter worden bewaakt, voorkomen dat asielzoekers in meerdere EU-landen aankloppen en ervoor zorgen dat landen uitgeprocedeerde asielzoekers sneller terugnemen.
Toch zullen de twee gelijkgestemde leiders nog wel een manier moeten vinden om andere Europese landen te overtuigen van hun plannen. Binnen de EU is namelijk al jaren grote onenigheid over de opvang en verplichte herverdeling van migranten, het wel of niet laten aanmeren van bootmigranten, en de manier waarop landen asielzoekers registreren.
4. Landbouw, visserij en energie
Dan zijn er nog een aantal andere thema's waarover Nederland en Frankrijk anders denken. Zo wil Nederland al jaren bezuinigen op de EU-uitgaven aan landbouw, terwijl Frankrijk daar als de van oudsher grootste ontvanger van Europese subsidies fel op tegen is. Ook is er al jaren ruzie over de manier van vissen: de Fransen dwongen een verbod af op pulsvissen (met stroomstootjes) en willen nu ook voorkomen dat Nederlandse vissers grote sleepnetten gebruiken ('flyshoot-vissen').
Tot slot denkt het 'liberale' Nederland vaak anders dan het 'solidaire' Frankrijk. Zo is de Nederlandse regering geen voorstander van vergaande ingrepen op de vrije gasmarkt, terwijl Frankrijk - dat overigens ruim 70 procent van zijn elektriciteit uit kernenergie haalt - daar beduidend minder moeite mee heeft. Zo voerde de Franse regering vorig jaar veel sneller een prijsplafond in om huishoudens en kleine ondernemers te beschermen tegen hoge energiekosten.
Programma Macron in Nederland
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima ontvangen de Franse president en zijn vrouw deze ochtend op de Dam in Amsterdam. Er is een receptie in het Koninklijk Paleis en een kranslegging bij het Nationaal Monument. In de middag bezoekt Macron het parlement in Den Haag en 's avonds reist hij terug naar de hoofdstad voor een staatsbanket in het Koninklijk Paleis.
Morgen gaat Macron met de koning naar het Amsterdam Science Park waar hij studenten, wetenschappers en investeerders spreekt. De Franse president ontmoet premier Rutte in de middag tijdens een rondvaart en vervolgens staat een bezoek gepland aan de Vermeer-tentoonstelling in het Rijksmuseum.
Tijdens het staatsbezoek zijn er zogeheten regeringsconsultaties, waarbij leden van het Nederlandse en Franse regering overleggen. Zulk nauw overleg vind alleen plaats met landen waar Nederland de meest warme banden mee heeft: België, Duitsland en sinds vorig jaar ook Frankrijk.
