De Spaanse premier Pedro Sánchez brengt een staatsbezoek aan China. Morgen heeft hij een gesprek met Xi Jinping. Waarom mag hij eerder naar de president dan prominente Europeanen als Emmanuel Macron? En wat kan hij van Xi gedaan krijgen? Zes vragen én antwoorden.
Europese leiders gaan de komende dagen in gesprek met de Chinese president Xi Jinping, in een poging China te weerhouden van steun aan Rusland in de oorlog in Oekraïne. Begin volgende week gaan de Franse premier Emmanuel Macron en Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, naar Xi. Maar Spanje trapt de reeks bezoeken af.
1. De Spaanse premier als eerste, is dat niet heel opmerkelijk?
Ja en nee. Ja, omdat Spanje meestal geen prominente rol speelt op het internationale toneel. In Europa lopen Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië traditioneel voorop.
Nee, omdat China Spanje 'onze beste vriend in Europa' noemt. China laat daarom Sánchez als eerste Europese regeringsleider op bezoek komen. Dat werd pas heel kort van tevoren bekend, eind vorige week. De Franse president Emmanuel Macron kondigde zijn bezoek aan Xi eind februari al aan. Met deze late uitnodiging laat China Spanje voorgaan.
2. Spanje de beste vriend van China in Europa: hoezo?
China gebruikte die woorden voor het eerst in 2009 en dat was geen toeval. De bankencrisis in 2008 raakte Spanje keihard en het land belandde in diepe financiële problemen. China gaf Spanje miljardenleningen. In 2009 was 12 procent van alle leningen die Spanje had afgesloten in Chinese handen, een paar jaar later was dat zelfs gegroeid naar 20 procent.
Met de leningen kwamen ook veel Chinese bedrijven Spanje binnen. Zij zien Spanje als een strategische plek, want dat land is de perfecte verbinding tussen Europa en Latijns-Amerika. Door het koloniale verleden zijn de banden tussen Spanje en Midden- en Zuid-Amerika sterk.
Spanje is soepel in het toelaten van dubieuze Chinese activiteiten. Zo zouden er in Spanje negen illegale Chinese politiebureaus zitten, kennelijk bedoeld om Chinese dissidenten te controleren en onder druk te zetten. In Nederland bleken er ook twee te zijn. Het Nederlandse kabinet beval de sluiting daarvan, maar Pedro Sánchez heeft nog nooit een woord gezegd over de Chinese bureautjes in zijn land.
Ander voorbeeld: waar Nederland het Chinese IT-bedrijf Huawei uitsloot van het meebouwen aan het 5G-netwerk, heeft Spanje daarover nog steeds geen besluit genomen. Geheime diensten in westerse landen zien Huawei als verlengstuk van de Chinese overheid. Ze zijn er bang voor dat het bedrijf via zijn apparaten gaat spioneren.
3. Beste vriend van China: moet Spanje daar blij mee zijn?
De term 'China's beste vriend in Europa' kwam van Wen Jiabao. In 2009 was hij premier van China. RTL-correspondent in China, Roland Smid, denkt dat Xi dezelfde woorden niet zo snel zou herhalen. "Xi wil namelijk niet als partijdig gezien worden."
Maar, zegt Smid: "Toch houdt hij de banden met Spanje graag warm. Hij spreekt veel in termen als 'win-win-samenwerking'. Zo werken Spanje en China bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van een megafabriek in de Spaanse regio Extremadura. Daar zullen batterijen gemaakt gaan worden die in elektrische auto's gaan. Het is een markt waar China dominant in wil zijn, ook in Europa. Spanje vinden de Chinezen een goede plek voor deze activiteit."
4. Sánchez gaat met Xi praten over Chinese steun aan Rusland in de oorlog in Oekraïne. Wat gaat hij zeggen?
Xi was vorige week drie dagen op bezoek in Rusland en het ging er vriendschappelijk aan toe. Te vriendschappelijk, in de ogen van Europa. En dat vindt Sánchez ook.
Voor hij vertrok zei Sánchez : "Ik denk dat het belangrijk is om Xi te vertellen dat het de Oekraïners zelf zijn die de voorwaarden zullen bepalen voor het begin van deze vrede, wanneer die er is." Daaraan voegde hij toe: "Het meest fundamentele is het handhaven van een internationale, op regels gebaseerde orde. Eén van die fundamentele principes is het respecteren van de territoriale integriteit."
Dat laatste is best een beladen uitspraak. Als Sánchez strak aan deze lijn vasthoudt, zal hij Xi ook duidelijk moeten maken dat hij enige aanspraak door China op Taiwan ook niet zal tolereren. Als laatste zei Sánchez nog dat hij wil dat Spanje 'wordt erkend als diplomatieke gesprekspartner tijdens zo'n gecompliceerd moment in de geopolitiek.'
Spanje en China werken aan een megafabriek voor batterijen voor elektrische auto's.
5. Spanje claimt nu een belangrijke internationale rol. Dat zijn we niet gewend.
Klopt. De laatste keer dat we dat zagen, was precies 20 jaar geleden. De toenmalige conservatieve Spaanse premier José María Aznar stelde zich toen als een van de weinige westerse leiders vierkant op achter de Amerikaanse president George Bush jr., toen die besloot Irak binnen te vallen.
Dat liep slecht af voor Spanje én voor Aznar. Als vergelding pleegde al-Qaida in 2004 vier bomaanslagen in Madrid. Er vielen 191 doden en meer dan 2000 gewonden. De terreur kwam drie dagen voor de Spaanse verkiezingen. Door de volkswoede die ontstond na de aanslagen verloor Aznar de verkiezingen. Zijn opvolgers Zapatero en Rajoy kozen voor een zeer terughoudende rol op het internationale toneel.
6. Waarom doet Sánchez dat anders?
Van veel Spanjaarden zul je horen: omdat hij ijdel is. Sánchez heeft in eigen land de bijnaam 'Mooie Pedro', omdat hij veel aandacht besteedt aan zijn uiterlijk en graag gezien wordt met beroemdheden Naast wereldleiders staan zou zijn ijdelheid ook kunnen strelen.
Maar er speelt ook iets anders. Spanje is vanaf 1 juli een halfjaar voorzitter van de Europese Unie en Sánchez is zich daarvoor flink aan het warmlopen. Hij ontmoet de ene na de andere buitenlandse leider. Bovendien ziet Sánchez een gat, na het vertrek van Angela Merkel. Er is ruimte voor hem om zich te manifesteren.
De timing komt hem niet slecht uit. Eind dit jaar zijn er verkiezingen. Sánchez zal proberen zich te profileren als een staatsman die meetelt in de wereld en dat gebruiken in zijn campagne. Want één ding is zeker: hij brandt van ambitie om te worden herkozen.
