Smokkelaars gebruiken TikTok om migranten te vinden die naar VS willen

Je hoeft niet eens heel goed te zoeken op het platform of je komt ze al tegen: video's van mensensmokkelaars die reclame maken voor een overtocht naar de Verenigde Staten. Vaak vanuit Mexico, maar ook uit andere landen in Latijns-Amerika als Guatemala en Nicaragua. De coyotes (Spaanse straattaal voor smokkelaars) komen vervolgens via privé-berichten, DM's, in contact met geïnteresseerde TikTok-gebruikers.

'Ik reken 7.000 dollar'

"Morgen vertrek ik vanuit Piedras Negras (een stad in Mexico, naast de grens met de VS) naar San Antonio (een stad in Texas)", luidt de tekst die over de reisbeelden van een van de video's heen is gemonteerd. Een computerstem leest de tekst mee: "Ik reken 7.000 dollar, betaling achteraf."

Onderstaand filmpje is duidelijk gemaakt vanuit het raampje van een vliegtuig, vlakbij de vleugel. Terwijl het vliegtuig langzaam opstijgt, is in beeld de volgende tekst te lezen: "Reis naar de Verenigde Staten, betaal eerst 1500 dollar cash, dan 2500 in Mexico, en de rest bij aankomst in de VS". 

Bang voor de autoriteiten lijken de smokkelaars niet te zijn. Sommige van hen zijn zelf in beeld, terwijl ze voor de camera antwoord geven op vragen van geïnteresseerden. "Wanneer vertrekken jullie uit Mexico, is er nog plaats op de boot?" "Claro, natuurlijk", antwoordt een jonge man met meer dan 90.000 likes in een van de video’s, op zijn hoofd een pet en zonnebril. "Uiteraard is er nog plek op de boot! Ik plaats hierna een video van de boot waar ik nu met illegale immigranten opzit. We gaan nu oversteken. Bekijk mijn volgende video!"

Onderzoek van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) van de VN bevestigt dat nieuwe technologieën en sociale media het makkelijker hebben gemaakt voor smokkelaars om informatie, geld en goederen uit te wisselen. Dit gebeurt meestal op alledaagse apps, in plaats van op het dark web. 

Correspondent Erik Mouthaan kijkt er niet van op. "Elke keer dat ik mensen spreek die zonder papieren de VS in kwamen, vertellen ze me dat ze aan smokkelaars komen via sociale media", zegt hij. "Vaak Facebook of WhatsAppgroepen, die heel populair zijn in Midden-Amerika. Dus dat TikTok nu ook gebruikt wordt, verbaast me niet." 

Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie is het lastig voor autoriteiten om grip te krijgen op deze illegale activiteiten, omdat de middelen die smokkelaars gebruiken steeds en snel veranderen.

"Een deel is inderdaad onkunde, want de bendes die hierachter zitten, hebben vaak enorm veel macht en geld", zegt buitenlandredacteur Thomas van den Elshout. "Maar in Mexico komt ook een deel voort uit onwil, want corruptie sijpelt er door tot in alle lagen van de autoriteiten." Volgens hem gaat de aanpak van georganiseerde misdaad in Mexico op veel fronten eigenlijk 'heel erg slecht'.

'Verrot systeem'

Vooral de lokale politie wordt zwaar onderbetaald en kent daardoor veel corruptie, met agenten die betrokken zijn bij het afpersen van migranten. "Lokale agenten krijgen vaak geen pistool als ze worden aangenomen", zegt Van den Elshout. "Die moeten ze dan zelf ergens illegaal zien te kopen, waardoor ze eigenlijk al direct in aanraking komen met de georganiseerde misdaad. Niet elke agent is natuurlijk corrupt, maar het systeem is zo verrot dat het lastig wordt om criminaliteit goed te bestrijden." Zo gek vindt hij het dan ook niet dat coyotes hun gezicht gewoon op TikTok durven te tonen.

Voor een gemiddeld bedrag van 7.000 dollar per persoon leggen migranten hun lot in de handen van smokkelaars. Soms met het vliegtuig, maar vaker met een boot of in de achterbak van een truck, proberen ze de grens met de VS over te steken. Tegen elkaar aan gedrukt in smalle ruimtes leggen ze de honderden kilometers af, uit angst voor politieke vervolging in hun geboorteland of uit hoop op een beter leven voor hun gezin.

Zwarte industrie

"Dit is een gigantische zwarte industrie, mensen betalen tot wel 10.000 euro voor een veilige overtocht", zegt Mouthaan. "En dan moeten ze jaren werken om de schulden weg te kunnen werken. Soms zitten ze in huis bij mensen die het bedrag voorschoten, en worden ze door deze smokkelaars uitgebuit." Als ze het al overleven, want soms eindigt hun gevaarlijke reis zelfs met de dood.

Dit weekend nog werden vijftien migranten in slechte omstandigheden aangetroffen in een goederentrein die langs de Amerikaans-Mexicaanse grens reed. Ze kregen bijna geen lucht in de container waar ze in verstopt zaten. Twee van hen overleden. De anderen hadden dringend medische zorg nodig en werden in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. Op Twitter zei de minister van Binnenlandse Veiligheid: "Smokkelaars zijn gevoelloos en hebben alleen maar oog voor het maken van winst."

Vorige zomer kwamen in datzelfde grensgebied zeker 46 migranten om in een vrachtwagen, als gevolg van hitteberoerte en uitputting. Volgens autoriteiten was er geen water aanwezig in de laadbak, terwijl het buiten bijna 40 graden was. Het was een van de dodelijkste gevallen van mensensmokkel aan de zuidgrens van de VS.

In totaal zijn 7.667 migranten vermist of overleden in een poging om de VS te bereiken sinds 2014, blijkt uit cijfers van IOM. De meesten van hen raakten vermist of verloren het leven rond de Mexicaans-Amerikaanse grens. Vooral vorig jaar lag het aantal enorm hoog, toen bijna een vijfde van het totale aantal vermisten over de afgelopen 9 jaar verdween.

In januari van dit jaar kondigde de Amerikaanse president Joe Biden aan dat zijn regering strenger gaat optreden tegen illegale migranten rond de grens met Mexico. Zo moeten migranten vooraf asiel aanvragen, in plaats van bij aankomst in de VS. Vanaf 2021 is het aantal mensen dat probeert de VS te bereiken hoger dan ooit: elke maand proberen zo’n 200.000 migranten de grens over te steken. Biden staat al langer onder druk om daar iets aan te doen.