De kans dat de Russische president Poetin snel voor het Internationale Strafhof (ICC) in Den Haag verschijnt is nihil, maar desondanks is het vandaag uitgevaardigde arrestatiebevel tegen Poetin wel degelijk een enorme stap.
Pas twee keer in de geschiedenis vaardigde het ICC een arrestatiebevel uit tegen een staatshoofd: president Omar al-Bashir van Soedan en president Khadaffi van Libië. Beiden verschenen nooit voor het strafhof. Al-Bashir werd enkele jaren geleden afgezet, maar is door de huidige machthebbers niet uitgeleverd. Khadaffi werd in 2011 gedood bij de opstanden in zijn land.
Het meest concrete gevolg van het arrestatiebevel is dat Poetin niet langer kan reizen naar de 123 landen in de wereld, die zich gecommitteerd hebben aan het ICC. Deze landen zijn verplicht Poetin in dat geval te arresteren en uit te leveren aan Den Haag. Maar het zijn grotendeels landen die toch al niet hoog op de reisagenda van Poetin zullen staan.
Bovendien is het bij veel van deze landen maar de vraag of ze het aan zouden durven Poetin te arresteren.
Symbolische actie
Het is dan ook vooral een symbolische actie zegt strafrechtdeskundige Geert-Jan Knoops. "Men realiseert zich dat het fysiek in handen krijgen van Poetin niet realistisch is. En fysieke aanwezigheid is vereist, wil je het proces laten plaatsvinden."
Maar het gaat verder dan dat, zegt Joshua Rozenberg, een Britse collega van Knoops tegen de BBC. "De boodschap aan Poetin is ook: misschien ben je vandaag dan nog president, maar in de toekomst misschien niet meer. Ooit zal het recht je inhalen."
Dat dit scenario niet alleen maar wensdenken is, blijkt wel uit de uitlevering van de Servische ex-president Milošević aan het Joegoslavië-tribunaal in 2001. Toen het arrestatiebevel tegen hem in 1999 werd uitgevaardigd, leek hij nog onaantastbaar in zijn eigen land. Dat veranderde snel na zijn aftreden.
Maar het is meer dan alleen symbolisch en toekomstmuziek. Het strafhof zelf geeft aan nu met het arrestatiebevel naar buiten te komen omdat de oorlogsmisdaden nog steeds elke dag plaatsvinden. Het ICC hoopt dat Rusland nu zal worden afgeschrikt om nog door te gaan met het deporteren van Oekraïense kinderen.
'Slechts het begin'
De EU noemt het arrestatiebevel 'slechts het begin'. Op deze manier wordt er een start gemaakt met het bouwen aan een zaak tegen Poetin geopend, zegt EU-buitenlandcoördinator Josep Borrell. Dat moet er uiteindelijk toe leiden dat 'Rusland en zijn leider worden bestraft voor de misdaden en wreedheden die ze begaan in Oekraïne'.
"Dit maakt van Poetin een paria", zegt Stephen Rapp, voormalig Amerikaans topadviseur. Inmiddels hebben verschillende landen laten weten de actie van het ICC toe te juichen. Frankrijk en Canada hebben onomwonden hun steun uitgesproken. "Niemand mag aan het recht ontkomen", reageerde de Franse regering. "Wij staan pal achter Oekraïne", stelde de Canadese minister van Buitenlandse Zaken.
De Amerikaanse president Joe Biden noemt het arrestatiebevel gerechtvaardigd. "Ik denk dat het een heel sterk punt maakt", zei Biden. Poetin heeft volgens hem duidelijk oorlogsmisdaden begaan. Het Internationaal Strafhof wordt echter niet wereldwijd erkend, 'zelfs niet door ons', voegde de president eraan toe.
