Bij meer dan 330 dierensoorten in het wild zijn de chemische stoffen PFAS aangetroffen. Dat blijkt uit onderzoek dat vandaag is gepubliceerd door de belangenorganisatie Environmental Working Group (EWG). Alarmerend, noemt bioloog Annemarie van Wezel de resultaten. "Het toont opnieuw aan hoe hardnekkig deze stoffen zijn."
IJsberen, tijgers, apen, panda's, dolfijnen, vissen, vogels, kikkers, paarden, katten, eekhoorns, otters: het is maar een greep uit meer dan 330 diersoorten waarbij PFAS is aangetroffen in het bloed. Op elk continent zijn besmette dieren gevonden, behalve op Antarctica. Dat laatste komt niet door een gebrek aan besmetting, maar aan testresultaten. De onderzoekers van EWG kwamen tot deze conclusie door meer dan honderd studies te bekijken.
Gevaar voor mens en dier
PFAS is een verzamelnaam voor meer dan tienduizend stoffen. De stoffen zijn vet-, water- en vuilafstotend en worden bijvoorbeeld gebruikt in antiaanbaklagen, kleding, textiel en cosmetica, en door de chemische industrie. Volgens het RIVM breekt PFAS niet of nauwelijks af en verspreidt het zich snel in het milieu. Omdat de stoffen al tientallen jaren worden gebruikt, komen ze op veel plekken voor.
De stoffen zijn schadelijk voor mensen, dieren en planten en hopen zich op. Bij mensen worden sommige van deze stoffen in verband gebracht met een verminderde immuunfunctie, verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker en verhoogd cholesterol. Ook lopen ongeboren kinderen een hoger risico, omdat PFAS de ontwikkeling van de foetus negatief kan beïnvloeden. Eerder deze maand werd nog gepleit voor een Europees verbod op PFAS.
Deze Amerikaanse vrouw kreeg door vervuild drinkwater 750 keer de toegestane hoeveelheid PFAS in haar bloed:
Sandy heeft 750 keer de toegestane hoeveelheid PFAS in haar bloed
"PFAS-vervuiling is niet alleen een probleem voor mensen", zegt David Andrews, onderzoeker bij het EWG. "Het is een probleem voor soorten over de hele wereld."
Alarmerend, noemt Annemarie van Wezel, bioloog en milieuwetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam, de resultaten. "Het toont opnieuw aan hoe hardnekkig deze stoffen zijn. Ze breken nauwelijks af in het milieu. Als ze er eenmaal zijn, blijven ze voor decennia of soms eeuwen."
Maar dat de stoffen voorkomen in dieren is geen verrassing. "We weten dat de stoffen breed voorkomen in het milieu, zoals oppervlaktewater en regenwater. Dieren leven daarin, dus worden daaraan blootgesteld."
Gevolgen voor ecosysteem
Over de precieze gevolgen voor dieren is nog maar weinig bekend. "We weten op basis van epidemiologische studies dat een lage dosis PFAS gevolgen kan hebben voor de menselijke gezondheid, maar over de gevolgen voor het ecosysteem weten we nog maar weinig."
PFAS is een grote groep stoffen, maar de effecten ervan in het ecosysteem zijn nog niet uitgebreid bestudeerd, zegt Van Wezel. "Daardoor zijn er ook nog geen goede milieunormen afgeleid voor PFAS."
Nederland, Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen pleitten begin deze maand voor een Europees verbod op PFAS. De landen hebben een officieel voorstel ingediend bij het Europees Agentschap ECHA om het gebruik en de productie van deze stoffen te verbieden.
