Ze zijn niet te missen in het aardbevingsgebied in het noorden van Syrië: de vrijwillige hulpverleners met witte helmen op. Met beperkte middelen zoeken ze naar overlevenden en bergen ze slachtoffers. Witte Helmen worden ze genoemd. We zagen ze voor het eerst in de Syrische burgeroorlog. Wie zijn ze en worden ze terecht als helden bestempeld?
Maandag stortten in Aleppo, de grootste stad van Syrië, gebouwen in door twee verwoestende aardbevingen. De eerste hulpverleners die bij de puinhopen arriveerden, waren Witte Helmen. Met slijptollen en sloophamers braken ze door betonnen platen heen. Met succes. Na wat graafwerk met de blote hand wisten ze het jongetje Ahmed te redden:
''In het noorden van Syrië zijn de mensen aangewezen op hulp van de Witte Helmen'', zegt journalist Thomas van Linge, die gespecialiseerd is in conflictgebieden. ''Die gebieden zijn in handen van rebellen. Politie, brandweer of ambulance van de overheid is er niet.''
Gevaar voor eigen leven
De Witte Helmen zien we voor het eerst opduiken op het hoogtepunt van de Syrische burgeroorlog in 2014. ''De groep vrijwillige hulpverleners komt altijd als eerste en met gevaar voor eigen leven in actie na een bombardement'', zegt Van Linge. ''Ze halen mensen onder het puin vandaan in gebieden die het leger van president Assad of zijn bondgenoot Rusland onder vuur neemt. Met camera’s op hun helm registreren de Witte Helmen alles en verzamelen ze ook bewijs voor oorlogsmisdaden. Ja, helden kun je ze zeker noemen.''
Naar eigen zeggen hebben de Witte Helmen zo ruim 100.000 mensen weten te redden. Tot afgrijzen van het regime. Assad haat de Witte Helmen. Van Linge: ''Door de jaren heen zijn honderden Witte Helmen gedood. Syrië en Rusland voeren de zogeheten Double Tag uit. Dan wordt er eerst een gebouw gebombardeerd. Als er hulp arriveert en het wordt druk op de rampplek, volgt een tweede bom. Ze nemen ze dus bewust onder vuur.''
Duizenden vrijwilligers
Volgens Van Linge bestaan de Witte Helmen nu uit duizenden vrijwilligers. ''Ze komen ook in actie als brandweerman als er iemand verdrinkt of als ambulancemedewerker bij een auto-ongeluk. En nu dus ook als reddingswerker na een aardbeving''.
Vooralsnog moeten de Witte Helmen het doen zonder hulp van buitenaf. Jaren geleden kregen ze in de burgeroorlog donaties uit het Westen. Ook Nederland trok miljoenen uit voor de vrijwillige hulpverleners. Maar de financiering stopte nadat er twijfel was ontstaan of het wel allemaal goed terechtkwam.
10 miljoen
Nu wordt opgeroepen de Witte Helmen weer financieel te steunen. Vredesorganisatie Pax doet dat bijvoorbeeld. Maar Nederland wil daar nog niet aan. Het kabinet draagt 10 miljoen euro bij aan noodhulp voor aardbevingsslachtoffers in Syrië. Het geld gaat vooral naar fondsen van de Verenigde Naties waarmee tenten, dekens, voedsel en water verstrekt worden.
Bekijk ook: Dit is waarom de hulp in Turkije en Syrië zo langzaam op gang komt
Nederland heeft wel een reddingsteam naar Turkije gestuurd. Het Urban Search and Rescue Team (USAR) heeft al meerdere mensen levend onder het puin gehaald. Naar Syrië gaat vooralsnog geen hulpteam. Het is er te gevaarlijk. ''De hulpverlening in Syrië is ingewikkeld doordat hulpverleners zelf ook getroffen zijn en er geen diplomatieke banden met het land meer zijn", zegt minister Schreinemacher voor Ontwikkelingssamenwerking:
Dus staan de Witte Helmen er voorlopig alleen voor. In Syrië gaan ze onverschrokken door. Hun motto is en blijft: 'Eén leven redden, is de hele mensheid redden'.
De Witte Helmen krijgen ook nu internationaal veel lof voor hun reddingsacties. Net als in 2014 in de gruwelijke burgeroorlog. De vrijwillige hulpverleners zijn sindsdien twee keer genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Een documentaire over hun gevaarlijke werk won in 2017 een Oscar.
