Elf doden door lawines in de Oostenrijkse, Zwitserse en Italiaanse Alpen afgelopen weekend. Het zijn er opvallend veel. Ook de komende dagen blijft het nog oppassen geblazen. Met waarschuwingsniveau vier van de vijf voor lawinegevaar, is de Nederlandse Ski Vereniging duidelijk: "Blijf op de pistes. Onder deze omstandigheden is het absoluut af te raden daarvan af te gaan."
Acht van de elf doden die sinds vrijdag vielen, kwamen om in Oostenrijk. In een gemiddeld wintersportseizoen eisen lawines in dat land in totaal zo'n twintig doden.
Het ging niet alleen maar om wintersporters die buiten de piste aan het skiën of snowboarden waren. In elk geval een van de slachtoffers was de bestuurder van een sneeuwschuiver. Hij kwam om in Oost-Tirol.
Waarschuwingsniveau vier weerhield veel wintersporters er in elk geval niet van zich buiten de bewegwijzerde paden te begeven, meldden de autoriteiten in de wintersportgebieden.
En dat is juist nu enorm gevaarlijk, stelt woordvoerder Arjen de Graaf van de Nederlandse Ski Vereniging. "Niveau vier betekent: extreem hoog gevaar. Buiten de pistes zijn dan nog maar heel weinig veilige plekken te vinden."
Hij vertelt: "De perfecte helling om te skiën of snowboarden is rond de 36 graden. Maar onder deze omstandigheden moet je echt niet op een helling komen die steiler is dan 30 graden. En de hellingen eromheen moeten dat ook niet zijn. Er zijn daardoor nu veel minder mogelijkheden om veilig af te dalen dan normaal."
'Kritische hoeveelheid sneeuw'
Waar er eerder in het wintersportseizoen sprake was van kale, groene pistes, viel de afgelopen periode juist ineens een flinke berg sneeuw. "Valt er zoals nu meer dan 30 centimeter in een keer, dan spreek je van een 'kritische hoeveelheid verse sneeuw'. De kans op lawines is dan altijd vergroot."
Maar ook wanneer er juist steeds dunne laagjes vallen, kan lawinegevaar flink toenemen. Bijvoorbeeld als er zon, wind en nacht overheen gaan voor er weer een nieuwe laag valt. "Een heel heterogeen sneeuwdek brengt ook grote risico's mee."
Hoe het lawinegevaar ook ontstaat, waarschuwingsniveau vier is bijzonder serieus. Wintersporters worden er door de lokale autoriteiten dan ook op geattendeerd, vertelt De Graaf.
Toch kan lang niet iedereen de verleiding weerstaan, weet hij: "Die berg roept je, trekt je aan. Er zijn altijd mensen die zich laten verleiden. Ze zien een prachtig sneeuwdek, waar nog geen sporen in staan." Hij vervolgt: "Maar het is geen geconditioneerde omgeving. Je bent er in de natuur, niet in de Efteling."
Bied dus weerstand aan de roep van die besneeuwde berg die buiten de pistes ligt, drukt De Graaf wintersporters op het hart. En ook als het waarschuwingsniveau ergens de komende dagen weer daalt – wat de kenner wel verwacht – betekent dat niet dat je zorgeloos off-piste kunt gaan. "Ga ook dan nooit zonder een ervaren gids. Ook bij niveau één, twee of drie gebeuren ongelukken. Ik weet: buiten de pistes kun je het ultieme gevoel van vrijheid ervaren. Maar begin er niet zomaar aan."
Off-piste is een andere tak van sport
Veel ervaring hebben op de pistes, betekent niet dat je daarbuiten ook weet hoe te handelen. "Je moet de risico's kennen. En je moet weten welke materialen je nodig hebt als je eraan begint. Een lawinepieper, schep, sondes bijvoorbeeld."
Naast uitrusting is gedegen voorbereiding noodzakelijk. "Je moet weten hoe je zelf een bergredding kunt uitvoeren. Want kom je door een lawine in de problemen, dan heb je maar zeer beperkte tijd om het er levend vanaf te brengen."
Jezelf erin verdiepen, cursussen doen, oefeningen, je bent het jezelf allemaal verplicht voor je de pistes achter je laat om erbuiten te gaan wintersporten, vindt De Graaf.
Vorig jaar rond deze tijd waarschuwde de Ski Vereniging Nederland ook al voor de gevaren van lawines. Dit nadat twee Nederlanders van 20 en 21 jaar uit Eindhoven omkwamen door een lawine bij het Franse Saint-Colomban-des-Villards, in de buurt van Grenoble. Reddingsdiensten lieten al snel weten dat ze buiten de bewaakte piste aan het skiën waren.
Ski-ongelukken zonder lawines
Dit jaar zijn voor zover bekend geen Nederlanders omgekomen door lawines in wintersportgebieden. Wel kwamen landgenoten om bij ski-ongelukken. Onder meer een meisje van 12 kwam om het leven, in de Oostenrijske deelstaat Tirol.
Een vrouw van 28 overleed in de buurt van Innsbruck. Toen dat laatste ongeluk gebeurde, lag er juist weinig sneeuw. Ook dat zorgde volgens experts voor gevaarlijke omstandigheden.
Omdat het veel had geregend, waren routes ijziger geworden. Buiten de piste lag weinig sneeuw, bij een stuurfout stuitte de wintersporter eerder op bijvoorbeeld rotsen.
Skiërs en snowboarders werden toen aangeraden voorzichtiger te zijn en minder hard af te dalen.
