Auto's, luxe horloges en stapels cash geld: dat is de buit na een aantal anti-corruptie invallen deze week in Oekraïne. Het land lijkt vaart te maken met de aanpak van corruptie. "Oorlog of niet, Oekraïne heeft geen keus. Als ze de oorlog willen winnen, moeten ze ook dit aanpakken."
Want terwijl Oekraïne in oorlog zit met Rusland, voert Oekraïne ook nog een andere strijd: tegen de corruptie in het land. De invallen deze week maken volgens de Oekraïense veiligheidsdienst deel uit van de bestrijding van 'de interne vijand'.
De aanpak daarvan was één van de verkiezingsbeloftes van president Zelenski. En daar lijkt hij zich aan te willen houden. Zeker nu de EU-top vandaag begint in Kiev. "Die top is een belangrijk moment. Zelenski wil laten zien dat hij corruptiebestrijding serieus neemt", zegt Chris Colijn, Oekraïne-expert van RTL Nieuws.
'PR-stunt'
Bij de EU-top in Kiev zal ook de toetreding van Oekraïne bij de EU worden besproken. Een groot aantal landen, waaronder Nederland, heeft daarbij al op de rem getrapt. Oekraïne voldoet niet aan alle eisen, corruptie is één van de problemen.
"Als Oekraïne ooit bij de EU wil horen, moeten ze dit aanpakken. Het is daarom ook een beetje een PR-stunt", zegt Colijn. Het aanpakken van corrupte oligarchen en politici gebeurt daarom altijd heel publiekelijk. Zo worden er foto's online gezet van de geldvoorraden, horloges, en auto's die bij invallen worden gevonden.
Deze week werd ook een huisinval gedaan bij Ihor Kolomojski, één van de rijkste inwoners van Oekraïne. Hij wordt verdacht van het verduisteren van bijna 1 miljard euro. Kolomojski werd vroeger gezien als vertrouweling van president Zelenski. Dankzij het tv-station van de miljardair, kon Zelenski zijn politieke carrière opbouwen. "Kolomojski is echt een grote jongen en hij kent Zelenski. Daarom is zijn huisinval een signaal dat het tijdperk van oligarchen die hun ding kunnen doen voorbij is", zegt Colijn.
"De corruptiezaken tegen topambtenaren zijn nog maar het begin", zegt Oleksiy Sukhachev, directeur van het State Bureau of Investigation (SBI), in een persbericht. "De tijd dat het mogelijk was om de staat ongestraft te beroven en zijn gevechtsgereedheid te ondermijnen, is lang geleden verstreken."
Dat is makkelijker gezegd dat gedaan. Zeker nu het land in oorlog is. Vorige week vond de grootste ontslagronde in de regering plaats sinds het begin van de Russische invasie. Zeker vier onderministers, een plaatsvervangende stafchef en nog eens vijf regionale gouverneurs moesten het veld ruimen.
"Een aantal van die corrupte politici heb je op dit moment ook nodig. Dat maakt het extra ingewikkeld en knap dat ze het nu aanpakken", zegt Colijn.
Geld verdwijnt
Maar aan de andere kant is de oorlog ook juist het moment om het corruptieschandaal aan te pakken. Oekraïne krijgt miljarden aan steun en er wordt gevreesd dat dat geld mogelijk in verkeerde handen terechtkomt.
"Corrupte mensen aan de top hebben kan ook je zwakte zijn. Die zorgen ervoor dat geld verdwijnt. Dat geeft aan buitenlandse partners een slecht signaal af, en dat kan Oekraïne er nu echt niet bij hebben", zegt Colijn. Zo hebben de VS afgelopen week al gezworen nauwlettend in de gaten te houden waaraan de miljarden dollars aan hulp worden uitgegeven.
Toch is er de afgelopen jaren al een hoop veranderd op het gebied van corruptie, zegt Colijn. "Maar de corruptie zit echt in meerdere niveaus van de samenleving. Het kan nog jaren duren voordat het helemaal is aangepakt."
Oekraïne bij de EU?
Vandaag begint de EU-top in Kiev. Ook het toetredingsproces van Oekraïne bij de EU zal worden besproken. Het zijn vooral de Europese Commissie en oostelijke lidstaten als Polen en Litouwen die Oekraïne zo snel mogelijk willen toelaten tot de EU, zegt politiek commentator Fons Lambie. "Dat heeft vorig jaar ook mede geleid tot het onverwacht snelle kandidaat-lidmaatschap. Maar Nederland en bijvoorbeeld ook Frankrijk zijn altijd heel terughoudend geweest over de snelheid waarmee de daadwerkelijke toetreding zou kunnen worden gerealiseerd."
Het kandidaat-lidmaatschap gold vooral als 'symbolische steunbetuiging aan een land in oorlog', zegt Lambie. "Het was simpelweg niet reëel om te verwachten dat Oekraïne binnen een paar jaar zou voldoen aan de eisen die de EU aan toetreding verbindt."
