Denemarken wil militaire dienstplicht voor vrouwen invoeren. Daarvoor is een regeringsmeerderheid. Ook vrouwenorganisaties staan open voor het plan, maar dan moet er wel eerst een hoop veranderen binnen de krijgsmacht.
Op dit moment hebben alleen mannen vanaf 18 jaar dienstplicht in Denemarken. Omdat veel vrijwilligers zich melden, wordt maar een klein percentage opgeroepen. Dat gaat met behulp van loting. Degene die wordt ingeloot, moet meestal voor zo'n vier maanden in dienst. Voor vrouwen geldt dit niet: zij kunnen zich vrijwillig melden.
Maar als het aan Denemarken ligt, verandert dat snel. De dienstplicht voor vrouwen kan het land helpen te voldoen aan de vereisten van het NAVO-lidmaatschap. Ook zouden meer vrouwen 'voordelig' zijn voor het leger, zegt minister Jakob Ellemann-Jensen van Defensie.
Seksuele intimidatie
Die voordelen zien ook Deense vrouwenrechtenorganisaties en daarom staan ze open voor het plan. Zo blijkt uit onderzoek dat vrouwen een cruciale rol kunnen spelen bij het sluiten van vrede in oorlogstijd, zegt Yildiz Akdogan, hoofd van de Deense Vrouwenraad tegen RTL Nieuws. De raad vertegenwoordigt veertig organisaties die zich inzetten voor vrouwenrechten en gendergelijkheid in Denemarken en wereldwijd.
Maar volgens de vrouwenorganisaties moeten eerst een aantal grote uitdagingen zijn opgelost. "Voordat we het over vrouwenrechten kunnen hebben, moet het zowel cultureel als structureel anders in het Deense leger", zegt Akdogan.
Hoewel Deense vrouwen nu vrijwillig het leger ingaan, vertrekken ze ook vaak snel, legt ze uit. "Zo krijgen ze vaak met seksuele intimidatie te maken", vertelt Sofie Lindholm, raadslid van de Nationale Dienstraad, tegen een Deense omroep. Van 2012 tot 2019 stopten 54 vrouwen met militaire dienst als gevolg van seksuele intimidatie.
Doorschijnend ondergoed
Maar praktisch gezien ontbreekt er ook veel, vervolgt Akdogan. Zo is er een gebrek aan vrouwelijke kleding en zijn faciliteiten en materieel niet altijd op vrouwen aangepast. Denk bijvoorbeeld aan rugzakken voor korte ruggen. Lindholm: "Het ondergoed dat de vrouwen nu krijgen is wit en kan transparant worden als je zweet en nat wordt. Dat is niet zo gepast."
Defensiewoordvoerder Simon Kollerup onderschrijft dat veranderingen vereist zijn voordat dienstplicht voor vrouwen van start kan gaan. Op Twitter pleit hij voor 'een betere gelijkheid in de strijdkrachten'.
Volgens Akdogan kan het nog wel een tijd duren voordat deze culturele en structurele problemen zijn opgelost. "Dat doe je niet even 's nachts of in een week."
De Nederlandse luitenant-kolonel Mirjam Grandia is defensieattaché in Israël is en bevestigt dat dat lang kan duren. "Culturele verandering bij het leger vereist namelijk een culturele verandering in de gehele maatschappij."
Vrouwelijke tankinstructeurs
In Scandinavië is die cultuur al wel heel anders, benadrukt Grandia. Dat merkte ze op bij haar Noorse collega's tijdens haar diensttijd in Afghanistan. Het buurland van Denemarken heeft al sinds 2015 dienstplicht voor vrouwen.
"Zij zijn gewend aan vrouwen in de krijgsmacht, oefenen samen, slapen samen op sommige locaties, alleen de douches delen ze niet." De hele cultuur is er anders, legt de luitenant-kolonel uit. "Binnen de special forces is er zelfs een vrouweneenheid."
Dat meer vrouwen in het leger een goede invloed hebben, ziet Grandia in het land waar ze nu zit. In Israël hebben zowel vrouwen als mannen al decennialang dienstplicht. Vrouwen zijn instructeurs in het leger en leren jonge mannen en vrouwen hoe ze tanks moeten bedienen of hoe een sniper werkt.
Van veel mannen hoort Grandia dat dat een dubbel positief effect heeft. "Ze krijgen respect voor de vrouw en het geeft een competitief element, omdat ze beter willen worden dan hun vrouwelijke instructeur."
Onbekend maakt onbemind
Het Nederlandse leger scoort laag wat betreft vrouwenaantallen, al helemaal op het gebied van gevechtsfuncties. De Nederlandse defensie werft sinds 2020 vrouwen, maar veel animo is er nog altijd niet.
Volgens Grandia heerst er nog steeds een stigma dat vrouwen niet geschikt zijn. Ook blijkt uit onderzoek dat veel vrouwen de optie niet eens overwegen. "Zo’n 70 procent denkt er überhaupt niet over na, onbekend maakt onbemind."
