Familie en hulporganisaties maken zich grote zorgen om de situatie van de bekendste politieke gevangene van Egypte. Alaa Abd el-Fattah is al sinds april in hongerstaking, omdat hij het niet eens is met zijn opsluiting en de omstandigheden in de gevangenis. Sinds het begin van de klimaattop in Egypte drinkt hij ook niet meer, in de hoop op internationale aandacht voor zijn situatie. "Het is nu of nooit."
Terwijl wereldleiders in Egypte samenkomen voor de klimaattop COP27, weet niemand hoe het verderop in het land met de gezondheid van Alaa Abd el-Fattah staat. De Brits-Egyptische activist krijgt volgens zijn familie sinds 2 april nog maar 100 calorieën per dag binnen, door thee met honing te drinken. Op 6 november, de eerste dag van de klimaattop, stopte hij helemaal met eten en drinken.
Alaa Abd el-Fattah werd bekend als blogger en activist tijdens de pro-democratische protesten in Egypte in 2011. Hij heeft in totaal negen jaar in de gevangenis doorgebracht. In december 2021 werd hij opnieuw veroordeeld tot vijf jaar celstraf voor het verspreiden van desinformatie, nadat hij een bericht op Facebook had geplaatst over iemand die in een Egyptische gevangenis was overleden.
Bereid te sterven
Abd el-Fattah ging in hongerstaking omdat hij het onterecht vindt dat hij vastzit. In een brief aan zijn familie schreef hij dat hij bereid was te sterven als hij niet zou worden bevrijd.
"Een gemiddeld persoon kan enkele dagen zonder water overleven, maar vaak niet langer dan een week", zegt Elke Kuijper van Amnesty International. El-Fattah is al verzwakt, door zijn maandenlange hongerstaking. Zijn familie maakt zich grote zorgen. Zijn zus gaf een persconferentie op de klimaattop, en op Twitter vragen ze aandacht voor zijn zaak.
El-Fattah's moeder gaat elke dag naar de gevangenis, ten noordwesten van Caïro. Maar ze zegt hem niet te mogen zien. Ook zijn advocaat zegt geen toegang te krijgen.
Zijn moeder vertelde aan Reuters dat de familie niet te horen krijgt wat er met hem gebeurt. Donderdag meldde gevangenispersoneel haar dat er een 'medische interventie' had plaatsgevonden. De familie vermoedt dat het om dwangvoeding gaat.
Grote zorgen
Dwangvoeding kan een vorm van marteling zijn, zegt Kuijper van Amnesty. Bovendien is toezicht nodig van onafhankelijke medische professionals om de gezondheid van gevangenen te garanderen. "Maar in Egypte rapporteren de mensen die in de gevangenis werken aan het ministerie, dus je kunt je afvragen hoe onafhankelijk ze zijn."
Amnesty International wil dat wereldleiders zich uitspreken. "Abd el-Fattah moet worden vrijgelaten, en medische hulp ontvangen", zegt Kuijper. "Het is nu of nooit."
De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties riep eerder deze week al op tot zijn vrijlating. De Britse premier Rishi Sunak, de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz hebben over de situatie van de activist gesproken met de Egyptische president Abdel Fattah El-Sisi.
Onderdrukking
Maar tot nu toe lijkt Sisi niet toe te geven. De Egyptische regering probeert de hongerstaking van Abd el-Fattah te ontkennen. Op donderdag bracht het Openbaar Ministerie van Egypte een statement uit. Daarin stond dat na een medisch onderzoek bleek dat Abd el-Fattah in 'goede gezondheid' was.
Onder Sisi's bewind werden volgens mensenrechtenorganisaties tienduizenden mensen opgepakt die het oneens waren met het regime. Doordat Egypte de klimaattop organiseert, is er nu meer aandacht voor de onderdrukking in het land. In de dagen naar de top toe werden volgens de hulporganisatie ECRF zeker 93 activisten opgepakt.
Volgens het al-Nadim Centrum voor de Rehabilitatie van Geweldsslachtoffers zijn dit jaar 40 gevangen overleden in Egyptische gevangenissen. Een van hen was Alaa al-Salmi, die volgens mensenrechtenorganisaties overleed na een hongerstaking van enkele weken.
Of hongerstakingen effectief zijn, hangt af van het regime en de bekendheid van de persoon, zegt Kuijper. Abd el-Fattah's moeder zei tegen AP dat ze vreest dat de kans groot is 'dat hij nooit vrijkomt en nooit veilig zal zijn'.
