De emir van Qatar is boos. Boos op de hele wereld en vooral Europa, omdat daar vandaan veel kritiek komt op het WK dat volgende maand in zijn golfstaatje begint. 'Een ongekende campagne', noemt hij de volgens hem negatieve berichtgeving.
Die campagne zou volgens de emir tien jaar geleden zijn begonnen, toen de FIFA besloot Qatar het WK van 2022 te geven. Qatar en de FIFA werden ervan beschuldigd dat het WK 'gekocht' was. FIFA-leden die de toewijzing van het WK bepaalden, zouden steekpenningen hebben gekregen van het steenrijke Qatar.
Twaalf uur per dag
De laatste tijd staan vooral de mensenrechten in de golfstaat ter discussie. Uit onderzoeken komt naar voren dat er duizenden doden vielen onder arbeidsmigranten die de stadions voor het WK bouwden onder extreme omstandigheden.
Voor een hongerloontje werkten ze twaalf uur per dag, vaak in extreme hitte. De buitenlandse migranten moesten zich inkopen bij bouwbedrijven, waar ze vervolgens niet of nauwelijks meer konden vertrekken.
Eerder dit jaar was correspondent Olaf Koens in Qatar waar hij arbeidsmigranten sprak:
Wat je niet ziet van het WK in Qatar: werkkampen voor gastarbeiders
Ook komt de behandeling van de lhbti-gemeenschap regelmatig ter sprake in berichten over het WK in Qatar. Deze week nog meldde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) dat veiligheidsdiensten in Qatar in september van dit jaar willekeurig leden van de lhbti-gemeenschap hebben gearresteerd. Qatar ontkent dit, maar feit is dat homoseksualiteit er strafbaar is. Je kunt er één tot drie jaar cel voor krijgen.
Verzinsels, vindt de emir
De emir van Qatar, Tamim bin Hamad Al Thani, is niet blij met al deze verhalen. Hij sprak vandaag op tv de natie toe en richtte zich daarbij op alle negatieve aandacht. Het gaat maar door, zei hij. De emir had het over 'verzinsels' en zei dat 'helaas veel mensen de goede bedoelingen van Qatar rond het WK in twijfel trekken'.
Ook beweerde hij dat Qatar inmiddels veel heeft gedaan om de situatie van arbeidsmigranten te verbeteren (zie kader hieronder). Zo zou het omstreden kafala-systeem waarbij arbeidsmigranten niet makkelijk kunnen veranderen van baan, grotendeels zijn afgeschaft. Ook is er een minimumloon van 275 euro per maand ingevoerd.
Volgens emir Tamim zijn mensen uit de lhbti-gemeenschap tijdens het WK ook van harte welkom, zolang ze de conservatieve cultuur van het land respecteren. In zijn toespraak legde hij zelf liever de nadruk op de positieve effecten van het WK. "Wij kunnen op een geweldige manier indruk maken op de hele wereld. We laten zien wat een klein landje kan bereiken."
Is de situatie in Qatar echt verbeterd, zoals de emir beweert?
Max Tuñón is de voorzitter van de ILO, een internationale vakbond die opkomt voor de rechten van arbeidsmigranten in Qatar. Zijn organisatie heeft onderzoek gedaan onder 1000 laagbetaalde werknemers, vertelde hij aan de Britse krant The Guardian. 86 procent gaf aan dat de veranderingen hun leven inderdaad hebben verbeterd.
Zo zou het makkelijker zijn geworden om te onderhandelen over betere arbeidsvoorwaarden. Daarnaast is er een minimumloon, er zijn regels voor werken in de volle zon en migranten zouden deel uit kunnen maken van een soort medezeggenschapsraad. Tuñon zegt in The Guardian dat er nog wel een lange weg te gaan is. "Het zijn praktijken die al tientallen jaren diep verankerd zijn." Volgens hem worden de nieuwe regels lang niet altijd toegepast en zijn ze zelfs deels teruggedraaid na protest van de werkgevers. Zo kunnen die nog altijd voorkomen dat arbeiders ontslag nemen en als dat toch lukt, krijgen ze vaak het nog verschuldigde loon niet meer.
Pete Pattisson, die al jaren onderzoek doet naar de behandeling van laagbetaalde werknemers in Qatar, vertelt in The Guadian dat er weliswaar een minimumloon is gekomen, maar dat dit nog steeds een armoedeloon is. Omgerekend gaat het om iets meer dan een euro per uur. Ze krijgen ruim 2 euro vergoeding per dag vergoed voor eten. Hun huisvesting is volgens Pattisson nog altijd belabberd.
"Het echte bewijs of er iets is veranderd, komt na het WK", zegt Vani Saraswathi van Migrant Rights, een organisatie die pleit voor migrantenrechten in de Golf. Volgens haar zijn de veranderingen van de afgelopen jaren in eerste instantie vooral bedoeld om de kritiek rond het WK te pareren. Het is de vraag of ze na het WK - als er geen ogen uit het buitenland meer meekijken - niet gewoon door zullen gaan met hun uitbuitingspraktijken.
Het WK begint op 20 november en de finale is 18 december. Nederland speelt de eerste wedstrijd op 21 november tegen Senegal.
Bekijk ook: Kabinet stuurt wel delegatie naar WK in Qatar
Hoeveel doden vielen er nou in Qatar?
Als het gaat om doden van arbeidsmigranten rondom de bouw van stadions voor het WK doen veel getallen de ronde. The Guardian concludeerde uit onderzoek dat 6500 arbeidsmigranten om het leven zijn gekomen tussen 2010 en 2020. Hierbij gaat het niet alleen om bouwvakkers, maar ook om andere arbeidsmigranten. De exacte doodsoorzaak is onduidelijk omdat Qatar dat niet registreert.
Mensenrechtenorganisaties noemen geen concreet getal, maar spreken over duizenden doden die gerelateerd kunnen worden aan werkzaamheden voor het WK. Dat is ook het aantal dat RTL Nieuws in de berichtgeving aanhoudt. Qatar noemt het getal van drie doden. FIFA-baas Infantino nam dit onwaarschijnlijke aantal over.
Bekijk ook:
Correspondent Olaf Koens laat in Qatar zien waarom dit WK omstreden is.
