'Chimpnapping' wordt het in Engelstalige media inmiddels genoemd. De ontvoering van drie babychimpansees uit een opvangcentrum in de Democratische Republiek Congo maakt veel los in het land. De lokale opvangcentra vrezen dat dit niet het laatste geval zal zijn.
De babychimpansees zaten tot vorige maand in het opvangcentrum. Ze waren juist gered van stroperij. In de nacht van 12 september zijn ze vervolgens meegenomen.
Volgens Patrick van Veen is het de eerste keer dat dieren uit een opvangcentrum worden ontvoerd. Van Veen is gedragsbioloog en vanuit zijn rol als chimpansee-expert bij het Jane Goodall Institute Global onderhoudt hij nauw contact met veel dierenopvangcentra wereldwijd. Zo ook met JACK in Lubumbashi, het centrum waar de dieren zijn ontvoerd.
Ontvoering is nieuw
De illegale handel in chimpansees is niet nieuw, zegt Van Veen. ''We kennen helaas genoeg verhalen van wilde dieren die ontvoerd worden en daarna volledig uit het zicht raken. Deze chimpansees waren juist opgenomen in het opvangcentrum nadat ze eerder al eens in de illegale handel waren opgedoken. Dat zij nu worden ontvoerd, is wel nieuw.''
Maar helemaal uit de lucht komt de ontvoering niet gevallen. De handel in wilde dieren is ontzettend groot, na wapen-, mensen- en drugshandel zelfs de grootste illegale industrie ter wereld, zegt Van Veen. En al eerder werden bijvoorbeeld ook medewerkers van opvangcentra ontvoerd.
Handelswaar
De exacte cijfers verschillen, maar Van Veen hoort de wildste verhalen rondom het losgeld dat zou worden geëist voor de babychimpansees. Twee ton is een van de genoemde bedragen. Vaak zijn rebellengroepen in verschillende landen verantwoordelijk voor deze ontvoeringen en illegale handel. Chimpansees en ook andere dieren worden dan als een soort handelswaar benut of als borg. Of dat ook nu zo is, is niet bekend.
Tegelijkertijd is er ook een grote vraag in Aziatische en Arabische landen naar wilde dieren, geeft Van Veen aan. Zo zijn er verhalen bekend over ontvoerde apen die in de seks- of entertainmentindustrie in Thailand zijn beland. Ook worden veel wilde dieren gehouden als huisdier of komen ze in een privédierentuin terecht.
Toch blijft het de vraag waarom deze chimpansees nu uit de opvang zijn ontvoerd. Volgens Van Veen is de angst groot dat het een bedreiging is voor alle opvangcentra. ''Deze bendes groeien, de afzetmarkt groeit ook. Velen zijn bang dat het wordt gezien als een soort signaal: laat ons met rust, we kunnen zelfs dieren uit jullie centra halen. Maar het echte motief weten we nog niet.''
Interpol
Lokale autoriteiten nemen de zaak hoog op. Omdat de handel in illegale dieren zo groot is, sluit ook Interpol vaak aan bij dit soort onderzoeken.
Lokaal gebeurt er ook door burgers veel, zegt Van Veen. ''Veel mensen realiseren zich dat het niet kan doorgaan op deze manier. Dat het regenwoud over een aantal jaren steeds leger raakt. Er zijn dus veel opvangcentra die steeds beter samenwerken met de autoriteiten. Maar als ze ook daaruit worden ontvoerd, wordt het wel lastig. Het is vaak complex om de dieren, als ze eenmaal zijn ontvoerd, nog terug te krijgen.''
Voor de dieren is het dubbel traumatisch, zegt Van Veen. ''Jonge chimpansees die in zo'n opvangcentrum binnenkomen zijn vaak al traumatisch, ze hebben geen vertrouwen in de mensen die ze verzorgen. Verzorgers nemen dan een babychimpansee echt 24 uur per dag mee op de schouder, zoals hun moeder eigenlijk zou doen. Langzaamaan winnen ze dat vertrouwen dan meestal weer terug. Nu gebeurt het deze nog jonge chimpansees twee keer.''
