Na de flinke terreinwinst in het noorden rukt het Oekraïense leger nu ook op in het zuiden van het land. Oekraïne nadert daar de belangrijke havenstad Cherson, maar het heroveren van die stad zal niet makkelijk zijn. De oorzaak? Onder meer de winter.
Oekraïense troepen hebben meerdere plaatsen in het zuiden langs de westoever van de Dnjepr-rivier bevrijd. Het zou gaan om tientallen kilometers. Dat bevestigen zowel Oekraïne als plaatselijke Russische leiders. De Oekraïense president Volodimir Zelenski liet in een videoboodschap weten dat er 'bewoonde gebieden in diverse regio's' zijn bevrijd, maar gaf verder geen details.
Vladimir Saldo, de door Rusland geïnstalleerde leider in de regio Cherson, gaf toe dat Oekraïense troepen zijn doorgebroken in de buurt van Doedtsjany. Dat is een stad aan de rivier de Dnjepr, ongeveer 30 km ten zuiden van de vorige frontlinie. "Er zijn nederzettingen die bezet zijn door Oekraïense troepen", zei Saldo.
Ondertussen hebben Oekraïense troepen in het oosten hun opmars voortgezet in de regio Loehansk. De veroveringen komen op een gevoelig moment, want Cherson en Loehansk behoren tot de vier regio's die de Russische president Vladimir Poetin besloot te annexeren. Rusland heeft geen van de vier regio's meer volledig onder controle.
De nieuwe terreinwinst is een belangrijke stap richting het Oekraïense doel om de stad Cherson te heroveren, stellen defensiedeskundige Peter Wijninga van het Haags Centrum van Strategische Studies en oud-commandant van de Landstrijdkrachten Mart de Kruif. De Kruif spreekt over een doorbraak die in lijn loopt met de Oekraïense vorderingen sinds afgelopen zomer. "Toen zijn ze begonnen met initiatief nemen en dat zetten ze door, ook in het zuiden."
Doodbloeden
Toch verwachten beide deskundigen niet een herhaling van de snelle heroveringen in het noordoostelijke Charkov afgelopen maand. De Kruif legt uit dat Oekraïne nu een andere methode gebruikt. In het oosten kwam de overwinning mede dankzij tanks, pantservoertuigen en een dunbemande Russische krijgsmacht. De Russen waren namelijk naar het zuiden verplaatst, omdat daar een offensief werd verwacht. Mede door die misleiding wist Oekraïne Charkov te heroveren.
Maar in het zuiden gebruikt Oekraïne nu een andere methode. Door met Himars-raketsystemen overgangen over de Dnjepr te vernietigen, raken Russische voorraden op. Als je die overgangen maar lang genoeg blijft bestoken, krijg je de situatie dat eten en reserveonderdelen opraken, stelt De Kruif. "Langzaam bloed je dan dood als krijgsmacht en als je moreel en leiderschap dan ook nog eens slecht is, dan kan dat je breken."
Volgens Wijninga kun je het een klassieke belegering noemen, 'zoals het vroeger ook gebeurde'. Een leger omsingelt een stad en put die uit, tot de bezetting zich overgeeft. "Ze proberen de Russen geïsoleerd te houden en zelfs nu de bruggen verwoest zijn, blijven ze vervangende pontons en veerboten beschieten."
De isolatie brengt wel problemen met zich mee, want in de stad bevinden zich nog Oekraïners. Uitputting van de Russische troepen in de stad betekent daarom ook uitputting van het eigen volk. En daarom denkt Wijninga dat de opmars nog lang zal duren. "Ze zijn voorzichtig omdat het om hun eigen stad gaat met hun eigen bevolking."
"Maar, zoals Cruijff zou zeggen, heeft elk nadeel zijn voordeel", vult de Kruif aan. De eigen bevolking in bezet gebied kan namelijk ook voordelig werken. "In Cherson zitten speciale troepen die sabotage plegen. Hulp vanaf de binnenkant is een groot pluspunt."
Volgens Wijninga zal het Oekraïense leger het bij Cherson ook lastiger krijgen dan in Charkov, omdat er in het zuiden meer en beter getrainde Russische troepen zitten. In de regio zitten zo'n 25.000 Russische soldaten. Ook helpt het niet mee dat het landschap in Cherson erg vlak is, voegt De Kruif daaraan toe. "Voor je het weet, ben je kanonnenvoer." Eenmaal in de grote stad aangekomen, wacht Oekraïne nog een uitdaging. "Je moet elk huis en elke kelder in om te checken of daar Russische militairen zitten", aldus De Kruif.
Winter bevriest front
En dan de onvermijdelijke winter die langzaam nadert. Zowel Wijninga als De Kruif verwachten dat de frontlinies dan min of meer tot stilstand komen. De Kruif: "Als het stervenskoud is, is dat moeilijk voor de militairen, maar ook voertuigen rijden vast in de modder of sneeuw."
Verder kan de kou elektronica aantasten en olie verdikken waardoor voertuigen minder goed functioneren. Wapens zijn ook niet altijd bestemd tegen de kou, vertelt Wijninga. "Bijvoorbeeld een machinegeweer, zoals een kalasjnikov, moet je 's winters heel goed onderhouden. Die moet in het vet blijven zitten om soepel te werken."
Tot die tijd moet Oekraïne daarom haast maken, stelt De Kruif. Hij verwacht dat het zo'n vijf tot negen weken duurt voordat de kou invloed kan gaan hebben op de fronten. "Die tijd gebruiken ze nu goed door zoveel mogelijk grond terug te nemen. Op korte termijn kunnen de Russen dat niet terugdraaien."
Wijninga verwacht dat rond februari of maart de oorlog weer mobieler wordt. In de tussentijd zullen de Russen de winter hebben gebruikt om hun manschappen aan te vullen. De winter kan daarmee de huidige chaos van de Russische mobilisatie verminderen. Oekraïne zal ook herbewapenen, maar is daarbij afhankelijk van het Westen. Oekraïne heeft miljarden nodig van Europa en de VS om de economie draaiende te houden, stelt De Kruif. "Rusland probeert die steun te verbrokkelen."
Waarom is Cherson belangrijk?
Cherson is zowel strategisch als symbolisch een belangrijke stad voor Oekraïne. De havenstad ligt aan de monding van de rivier de Dnjepr en mondt uit in de Zwarte Zee. Wijninga: “Net als Rotterdam is het dus een belangrijke stad voor zowel binnenvaart als zeevaart.” Ook ligt de stad op een belangrijke plek om de Russen weg te houden van het westen van de Dnjepr. Daar worden steden bedreigd, zoals de havenstad Odessa die cruciaal is voor aanvoer. “Over de Dnjepr kom je niet zomaar heen, die kan Oekraïne dus goed als verdedigingslinie gebruiken.”
Symbolisch is de stad van belang, omdat het de eerste grote stad is die in Russische handen viel. Zelenski besloot toen zelfs twee hoge ambtenaren te ontslaan, omdat ze volgens hem niet genoeg hun hadden gedaan om de stad te behouden. Ook is Cherson de enige grote stad op de westoever van de Dnjepr die in handen is van de Russen. "Een herovering betekent dus een opsteker voor de Oekraïners en een psychologische tegenslag voor de Russen", legt Wijninga uit.
