Het wordt een tikkende tijdbom genoemd: de FSO Safer. Een enorme roestende olietanker voor de kust van Jemen. Sinds de burgeroorlog daar uitbrak wordt hij niet meer onderhouden. Nederland zegt nu de laatste 7,5 miljoen euro toe die nodig is om het schip te bergen.
De FSO Safer is een bijna 400 meter lange drijvende opslagplaats, met in de romp 150 miljoen liter ruwe olie. Door de slechte staat kan het roestende schip elk moment in tweeën breken of zelfs ontploffen. Dat zou een catastrofale milieuramp zijn, zeggen de Verenigde Naties. Een groot deel van de Rode Zee zal ernstig vervuild raken, met grote gevolgen voor mens en milieu.
Duizenden vissers uit Jemen, maar ook uit andere landen in de omgeving, raken hun bron van inkomsten kwijt. Daarnaast zal ook de internationale scheepvaart getroffen worden, want de tanker ligt op de route naar het Suezkanaal.
Verslaggever Floor Bremer bezocht Jemen, en sprak daar minister Schreinemacher:
Tikkende tijdbom voor kust Jemen: 'Enorme olietanker ligt te verroesten'
Al langer wordt geprobeerd aandacht te vragen voor de tikkende tijdbom, zoals ook minister Liesje Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking de olietanker noemt.
Nederland organiseerde in mei, samen met de VN, een donorconferentie. Daar moesten andere landen aangespoord worden om te doneren voor het bergen van het schip. Het kabinet droeg toen al 7,5 miljoen euro bij.
In totaal is 80 miljoen euro nodig om met de berging te beginnen. Met de extra bijdrage van nog eens 7,5 miljoen euro uit Nederland is er nu voldoende geld opgehaald, zegt minister Schreinemacher. Ze maakte de extra bijdrage bekend tijdens een bliksembezoek aan Jemen. "Er is snel actie nodig, en het is bijzonder dat al zoveel landen financiële steun hebben toegezegd."
De berging is niet zonder risico. Los van de gevaren op het schip zelf, is het al acht jaar oorlog in Jemen. In 2015 kwam de tanker in handen van de rebellen, waarna de staat van het schip snel verslechterde door gebrekkig onderhoud. Ook de regering claimt de tanker, vooral vanwege de waardevolle inhoud. De strijdende partijen moeten medewerking verlenen om de berging veilig te laten verlopen.
Burgeroorlog in Jemen
In Jemen woedt een bloedige oorlog tussen de regering en de Houthi-rebellen. Sporadisch horen we daar wat over. De aandacht gaat vooral naar andere conflicten. Eerst de oorlog in Syrië en nu die in Oekraïne.
Het komt ook omdat journalisten actief geweerd worden om verslag te doen. Door de oorlog zijn mensen op de vlucht geslagen en er heerst hongersnood. Hulporganisaties slaan keer op keer alarm, maar de aandacht zakt telkens weg. Het conflict in Jemen wordt ook wel de 'vergeten oorlog' genoemd.
De VN noemt de situatie in Jemen een van de grootse humanitaire rampen van dit moment. Volgens schattingen is twee derde van de bevolking op dit moment afhankelijk van noodhulp.
Nederlandse bedrijven zijn bekend met bergingsoperaties op zee. Inmiddels hebben experts van het Nederlandse Smit Salvage over de berging geadviseerd. Zij stellen eerst een grondige inspectie van de 45-jaar oude tanker voor. Als het schip stabiel en veilig genoeg is, zal de olie uit de FSO Safer worden overgepompt naar een andere olietanker. Daarna zal het schip moeten worden schoongemaakt om ook de laatste achtergebleven olieresten te verwijderen.
Onrustige zee
Haast is geboden. Nu de zomer ten einde is, wordt de zee rond Jemen onrustiger. Het maakt de kans groter dat het het schip uiteenvalt. Dan barst alsnog de bom en is de dreigende milieuramp niet voorkomen.
De berging kost veel geld, maar niets doen zal nog duurder uitpakken. Als het mis gaat, lopen de kosten om de olievervuiling op te ruimen richting de 20 miljard euro.
Bekijk ook: Kinderen in Jemen leven van vuilnis
Verantwoording over de reis
Politiek verslaggever Floor Bremer, legt uit hoe de reis tot stand kwam: "Dat er in Jemen al bijna 8 jaar een bloedige burgeroorlog woedt, gebeurt grotendeels buiten het oog van de wereld. Buitenlandse journalisten komen het land bijna niet in. De verhalen van de mensen die zich staande proberen te houden in een verwoest land, blijven dan ook veelal onverteld.
De afgelopen dagen kreeg RTL Nieuws bij hoge uitzondering toegang om in Jemen te mogen filmen. Hierbij hebben we hulp gekregen van het ministerie van Buitenlandse Zaken om de nodige papieren en visa te kunnen krijgen. Die mogelijkheid was er omdat er voor het eerst in 14 jaar weer een Nederlandse minister op bezoek ging in het land, minister Liesje Schreinemachter van Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Doordat er sinds begin april een staakt-het-vuren is afgesproken tussen de regering en de Houthi-rebellen, is er beperkt commercieel vliegverkeer mogelijk naar de hoofdstad Sanaa. Maar dat is alleen voor inwoners van het land. Daarom zijn wij als camerateam van RTL meegevlogen met een speciale VN-vlucht vanuit Jordanië.
Een deel van de reis hebben we meegereisd in het zwaarbeveiligde konvooi van de minister. Maar we hebben ook op eigen gelegenheid rond kunnen reizen, zo onopvallend mogelijk en gekleed, volgens de lokale standaard. Dat betekent voor vrouwen een abaya, een lange jurk, en een hoofddoek.
We hebben rondgereisd in het het zuiden, waar de regering de macht heeft. Het dichtbevolkte noorden is in handen van de rebellen. Maar toch is het momenteel onveiliger in het zuiden omdat daar milities en lokale machthebbers veelal de dienst uitmaken - soms gelieerd aan terroristische organisaties. Zij proberen in de chaos die de oorlog heeft veroorzaakt zoveel mogelijk macht te krijgen.
In oktober komt er een einde aan het bestand dat dan een half jaar heeft geduurd. Of de strijdende partijen het daarna willen verlengen is nog allerminst zeker."
