Voor het eerst sinds mei 2008 bezoekt een Nederlandse minister-president Suriname. Veel maakt het bezoek van Mark Rutte niet los in het land. De Surinaamse bevolking is vooral bezig met overleven in tijden van extreme inflatie en slechte gezondheidszorg. "Wat hier vooral leeft is dat de Surinaamse regering te weinig oog heeft voor de gewone man."
Jarenlang was de relatie tussen Nederland en Suriname ronduit slecht. Dat had voor een belangrijk deel te maken met de Nederlandse kritiek op Desi Bouterse, die van 2010 tot 2020 de president was van het Zuid-Amerikaanse land. Andersom klonk het verwijt dat Nederland zich te veel bemoeide met zijn voormalige kolonie, wat de ontwikkeling van Suriname zou remmen.
Premier Rutte wordt vandaag ontvangen door Chan Santokhi, die Bouterse na chaotische verkiezingen in de zomer van 2020 opvolgde als president. Ook minister Liesje Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, VVD) is meegereisd, samen met VNO-NCW-voorzitter Thijssen en een groep Nederlandse ondernemers.
'Verhoudingen genormaliseerd'
Dit alles om de banden tussen beide landen weer aan te halen, zegt politiek commentator Frits Wester. "Onder de nieuwe president zijn de verhoudingen met Suriname na lange tijd weer wat genormaliseerd. Daarbij wordt ook gekeken naar de handelsbetrekking met Suriname, die is nu niet al te groot."
Morgen spreekt de premier het Surinaamse parlement toe. Ook legt hij een krans bij het monument voor de Decembermoorden in Fort Zeelandia. Wester: "Tijdens de reis van Rutte komen gevoelige thema's voorbij zoals het slavernijverleden. Daarbij is de vraag of de premier daar nu excuses voor gaat aanbieden, of dat hij dat wellicht op een later moment doet."
Voormalig president Bouterse liet zich dit weekend weinig vleiend uit over het bezoek: "Laat Rutte oprotten", zei hij tegen de nieuwssite Suriname Herald. Een woordvoerder van Bouterse zei daarna tegen het ANP: "Een groot deel van het Surinaamse volk zit niet te wachten op het bezoek van een Nederlandse premier. Er is veel ellende, de mensen hebben al genoeg aan hun hoofd."
Desi Bouterse: veroordeeld, maar niet vast
Bouterse werd in 2019 na een lang proces veroordeeld tot twintig jaar celstraf voor zijn aandeel bij de Decembermoorden. Daarbij werden vijftien tegenstanders van zijn militaire regime in december 1982 gemarteld en vermoord bij Fort Zeelandia in Paramaribo.
De oud-president vocht de uitspraak aan bij de krijgsraad, verloor die zaak, en ging toen in hoger beroep. Deze rechtszaak loopt nog en in afwachting van de uitspraak hoeft Bouterse de gevangenis niet in. Eerder werd Bouterse in Nederland bij verstek veroordeeld tot 11 jaar celstraf voor drugssmokkel. Ook daarvoor zat hij nooit een dag vast.
Bouterse en zijn voormalige vicepresident Adhin waren zaterdag nog aanwezig bij een demonstratie, die overigens niet veel mensen op de been bracht.
Andere zorgen
Maar de Surinaamse bevolking heeft momenteel heel andere zorgen. Het gaat buitengewoon slecht met de economie van het land. De Surinaamse dollar is sterk in waarde gedaald en de inflatie is met ruim 50 procent ten opzichte van vorig jaar nog veel hoger dan in Nederland. Daarnaast is er nog altijd sprake van corruptie en - ook onder Santokhi - van vriendjespolitiek.
"De mensen hier zijn vooral bezig met overleven", zegt Ank Kuipers. Zij is als journalist werkzaam in Suriname, waar ze al tientallen jaren woont. "Boodschappen zijn extreem duur. En het nieuwe schooljaar begint nu. Ouders moeten dus een hoop spullen kopen voor hun kinderen, maar kunnen nauwelijks rondkomen."
Daarbij is de kwaliteit van de gezondheidszorg ronduit zorgwekkend, benadrukt ze. "Verpleegkundigen en andere zorgmedewerkers vertrekken voor hun werk naar Nederland en de Antillen. Er is een tekort aan medicijnen en er zijn veel meer dak- en thuislozen, van wie een groot deel psychotisch is."
'Kwaad bloed'
Niet gek dus dat het eerste bezoek van een Nederlandse premier in veertien jaar niet breed uitgemeten wordt. "De verwachtingen zijn niet al te groot", zegt Kuipers. "Wat hier vooral leeft is dat de Surinaamse regering te weinig oog heeft voor de gewone man. En voor de slechte sociale situatie van veel mensen. Dat zet veel kwaad bloed: dat de politiek onvoldoende oog heeft voor het welzijn van de bevolking."
"De verwachtingen zijn niet al te groot."
Afgelopen zomer werd in Suriname gedemonstreerd tegen de hoge prijzen en vriendjespolitiek. De demonstranten eisten onder meer dat Mellisa Santokhi, de vrouw van de president, en Leo Brunswijk, de broer van vicepresident Ronnie Brunswijk, uit de Raad van Commissarissen van de Staatsolie Maatschappij Suriname zouden stappen. Dat proces is inmiddels in gang gezet: de twee worden binnenkort vervangen. Ook werd een omstreden woningbouwproject opgeschort.
Maar de hoge prijzen voor energie en water blijven voor het gros van de bevolking een probleem. "De demonstraties waren niet druk bezocht", zegt Kuipers. "Er is wel onvrede, maar men kwam niet massaal op straat. De demonstraties leken wel een wake-upcall voor de regering, dat er veel ontevredenheid is."
Aan het IMF-infuus
Desondanks brokkelt de hoop dat Santokhi voor een omslag kan zorgen, steeds verder af. Suriname sloot in het voorjaar van 2021 een overeenkomst met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor een noodlening van 690 miljoen dollar voor economisch herstel.
Maar met name door de oorlog in Oekraïne is de import van goederen nog duurder geworden. De Surinaamse regering hoopt daarom dat het mag heronderhandelen over de voorwaarden van die lening. Verder is de hoop gevestigd op een oliebron die werd gevonden voor de kust. In de video hieronder zie je waar die hoop op is gestoeld.
