Het is bijna ondenkbaar: een Griekenland dat op zijn eigen financiële benen staat. Toch is vandaag een grote stap gezet in die richting. Het land staat niet meer onder verscherpt toezicht van de eurozone. De afgelopen jaren hebben de Grieken hard gewerkt om de economische situatie te verbeteren. Al is nog lang niet alles rozengeur en maneschijn.
Griekenland was jarenlang het Europese zorgenkindje. Tijdens de eurocrisis twaalf jaar geleden, bleek dat het land er op economisch gebied beroerd voorstond. Daardoor moest Griekenland vanaf 2010 gered en gecontroleerd worden door de rest van de eurozone. Maar het verscherpte toezicht is nu gestopt. Een aantal vragen over wat dat betekent en wat er aan de hand was.
1. Hoe zat het ook alweer met Griekenland?
2010 was het jaar dat donkere wolken zich boven Athene en de rest van Griekenland samenpakten. De wereld had op dat moment al te maken met een kredietcrisis. Als klap op de vuurpijl bleek dat Griekenland jarenlang zijn financiële cijfers te rooskleurig had gepresenteerd.
Dat zorgde voor ellende, ook voor Nederlandse ondernemers:
Ondernemers in Griekenland houden adem in
De Grieken stonden er dramatisch voor. De mondiale kredietcrisis hielp daar uiteraard niet bij. En na verschillende tegenvallers bungelde Griekenland op het randje van de financiële afgrond. Alleen de andere eurolanden en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) konden het land nog redden.
Dat gebeurde. Vanuit verschillende fondsen kreeg Griekenland een kleine 300 miljard euro. Dat kregen ze niet zomaar. In ruil daarvoor moest het land allerlei hervormingen doorvoeren. Daarnaast controleerde de eurozone twaalf jaar lang streng. Ze bekeken onder andere of de hervormingen er ook echt kwamen.
2. Wat verandert er vandaag?
De verandering zit hem dus in dat verscherpte toezicht van de eurozone. Die wordt opgeheven. Dat klinkt als een grote stap. Al valt daar volgens ING-econoom Bert Colijn ook een kanttekening bij te plaatsen. "Het verscherpte toezicht dat er was, betekende niet dat mensen 24 uur per dag in Griekenland controleerden of ze wel goed omgingen met bijvoorbeeld de belastingen. Het ging in rondes."
"De extra rondes die specifiek Griekenland kreeg, eindigen nu. Extra, want er zijn standaard bepaalde controles op eurolanden, ook op Nederland. Dan wordt gekeken hoe de economie van een land kan worden versterkt. Die blijven nog wel over."
Volgens Colijn is het opheffen van die extra controles vandaag meer symbolisch. "Eerder zijn er al belangrijkere stappen gezet in het verbeteren van de Griekse economie. Vandaag wordt nog eens benadrukt dat de Grieken meer op eigen benen kunnen staan."
3. Wat zijn die stappen dan precies?
Hoe zijn de Grieken van 'slechtste jongetje van de klas' naar 'betrouwbaardere partner' gegaan? Econoom Colijn noemt een aantal voorbeelden. "Er zijn structurele hervormingen doorgevoerd op het gebied van publieke aanbestedingen. Zo worden zulke aanbestedingen niet per se meer altijd aan een bevriend bedrijf gegund, maar worden ze breder uitgezet. Op die manier kunnen bedrijven met elkaar concurreren."
"Ook is er progressie geboekt op het gebied van vergroeningsmaatregelen. Daar is ook regelgeving over opgesteld", zegt Colijn. Daarnaast is pinnen een stuk meer ingeburgerd en krijgen mensen steeds vaker een bonnetje mee bij een transactie. Allemaal bedoeld om zwartwerk en belastingontduiking te voorkomen. Iets wat altijd een groot probleem was in Griekenland.
4. En hoe zit het met die schuld?
Die bijna 300 miljard euro die Griekenland heeft gered, is natuurlijk niet niks. Dat bedrag komt dus van verschillende potjes. Het IMF-potje was goed voor ruim 34 miljard euro. Die lening heeft Griekenland nu helemaal afbetaald. En dat lijkt te hebben bijgedragen aan de beslissing het verscherpte toezicht op te heffen.
Maar er is dus ook nog een eurozone-potje. Of zeg maar pot. Via de eerste twee steunpakketten ging er een kleine 200 miljard euro naar Griekenland. Premier Rutte zei daarna: 'Er gaat geen cent meer naar Griekenland.' Maar dat bleek niet waar. Uiteindelijk kregen de Grieken via een derde steunpakket nog eens 62 miljard.
Nederland was goed voor in totaal 14,6 miljard euro. Griekenland is begonnen met het aflossen van het eerste deel daarvan. Maar de verwachting is dat het land tot minimaal 2060 nodig heeft om alles af te lossen. Als het meezit en ze dat kunnen.
5. Staat Griekenland er dan wel echt beter voor?
Het positieve is: die hervormingen zijn veelal daadwerkelijk doorgevoerd. En zo'n ramp als dat de economie was, is het niet meer. Maar feit blijft dat lang niet alles is opgelost. Zo moeten veel schulden dus nog worden afbetaald en dan is het hopen dat er in de tussentijd geen grote tegenslagen meer komen.
Daarbij heeft Griekenland nog steeds een heel hoge staatsschuld. Kijk maar naar onderstaande grafiek van eind vorig jaar waarbij de staatsschuld is uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Het bbp geeft aan hoeveel er in een periode in totaal wordt verdiend in een land.
Colijn zegt: "Het is absoluut niet zo dat de Griekse economie heel sterk draait. De eurocrisis en de nasleep ervan hebben een vreselijke impact gehad. De economie is nog ver van het niveau van voor de crisis. Al kun je je afvragen hoe gezond die toen eigenlijk was. Ze hebben een ongekende krimp meegemaakt. Daar klimmen ze nu een klein beetje uit. Maar de pijn die geleden is, is enorm."
