Verschillende Europese landen worstelen met natuurbranden. In Frankrijk blijken ze opvallend vaak te zijn aangestoken door pyromanen. Wat motiveert hen om zoiets ingrijpends te doen? "Deze mensen hebben een enorme aandachtsbehoefte", zegt psycholoog Ernst Ameling.
Frankrijk wordt de laatste maanden geteisterd door een recordaantal natuurbranden. Volgens de laatste meting is ruim 62.000 hectare aan bos- en heidegebied in vlammen opgegaan door 271 verschillende bosbranden, die door de extreme droogte sneller overslaan en moeilijk te blussen zijn. Op veel plekken zijn brandweermannen gewond geraakt.
Opzet in het spel
Zulke branden ontstaan meestal door mensen die nalatig handelen. Iemand laat per ongeluk een nog brandende sigarettenpeuk achter. Of een kampvuur of barbecue smeult nog na. Maar in Frankrijk blijkt ook opvallend vaak opzet in het spel.
Sinds het begin van de zomer zijn 26 mensen opgepakt die verdacht worden van het opzettelijk aansteken van bosbranden. Vijf van hen zijn al veroordeeld en zes verdachten zitten nog in voorlopige hechtenis, liet het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken dinsdag weten.
Zondag werd een 40-jarige man gearresteerd omdat hij volgens Franse media twee branden had gesticht in een bos bij Anglet in het Franse departement Pyrénées-Atlantiques. Hij werd de volgende avond opgenomen in een psychiatrische afdeling.
Dinsdag werd een andere 40-jarige man veroordeeld tot zes maanden celstraf omdat hij twee branden in het westelijk gelegen Sarthe had aangestoken. En vorige maand gaf een 20-jarige man toe dat hij twee branden had gesticht in het zuidelijke Sernhac.
Bekijk ook: Gigantische bosbrand in Frankrijk verrast brandweer
'Ziekelijke stoornis'
Volgens forensisch psycholoog Ernst Ameling heeft een pyromaan een stoornis in de impulsbeheersing, waardoor zo iemand een onweerstaanbare drang heeft om brand te stichten. "Het is iemand met een ziekelijke stoornis", zegt hij. "Diegene handelt uit interne motieven: het gaat niet om externe zaken zoals het innen van verzekeringsgeld of moord, maar met name om een enorme aandachtsbehoefte. Beroemd worden of belangrijk willen zijn."
Zulke stoornissen gaan gepaard met verslavingen. Ameling: "Het effect ervan is namelijk dat je ontlading voelt op het moment dat je als pyromaan zo'n brand hebt gesticht. Daardoor gaan zij er opnieuw naar verlangen: een pyromaan kan het vele keren doen. In tegenstelling tot een 'gewone' brandstichter die de brand slechts als een middel ziet om iets te bereiken. Bij een pyromaan is het doel ook het middel."
"Een pyromaan wil beroemd worden of belangrijk zijn."
In het Franse departement Hérault nabij Montpellier aan de Middellandse Zee gaf nota bene een 36-jarige vrijwilliger van de lokale brandweer toe dat hij al drie jaar zelf bosbranden sticht. Hij werd uiteindelijk gepakt omdat zijn auto was gesignaleerd bij verschillende branden. De man, een vader van twee kinderen, verklaarde het te doen vanwege de 'opwinding' die het hem bezorgde en omdat het hem 'sociale erkenning' zou opleveren als brandweerman.
Voor de kick
Dat klinkt de forensisch psycholoog bekend in de oren. "Een pyromaan doet het voor de kick. En wat is die kick dan? Dat is vooral belangrijk willen zijn." Maar hoe hij dat omschrijft is betrekkelijk simpel en oppervlakkig. "Over het algemeen zijn het bijna allemaal jonge mannen - vaak tussen de 18 en 35 jaar - die niet functioneren en een laag IQ hebben. Ze hebben doorgaans weinig sociale relaties of werk. Ze wonen bij wijze van spreken nog bij hun moeder."
Ameling, die achttien jaar voor het Pieter Baan Centrum heeft gewerkt, heeft in al die jaren maar 'een of twee' pyromanen behandeld in die psychiatrische observatiekliniek. Vaak was het delict er niet zwaar genoeg voor. Pyromanen worden in Nederland vrijwel altijd door specialisten zoals een psychiater of psycholoog behandeld. Zo'n behandeling wordt vaak verplicht opgelegd door de rechter. Bij weigering zit zo iemand langer vast.
"Een pyromaan krijgt een persoonsgerichte behandeling", legt Ameling uit. "Daarbij wordt gekeken wat de oorzaken zijn, wat geregeld een alcoholprobleem is. Met sociale vaardigheidstrainingen wordt daarop ingespeeld. Maar individuen verschillen enorm: vaak is er niet veel mogelijk. Iemand heeft een te laag IQ om diep genoeg te kunnen graven. Zij krijgen therapie of misschien medicijnen om ze rustiger en minder impulsief te maken."
