Een groot deel van de Verenigde Staten wordt vandaag met een kater wakker. Het landelijk recht op abortus is afgeschaft, dat besloot het hooggerechtshof gisteren. Voor progressieve inwoners kan de toekomst zelfs nog moeilijker worden. Want dat na het recht op abortus ook het recht op homohuwelijk en anticonceptie verdwijnen, is niet ondenkbaar.
De uitspraak van gister betekent dat de vijftig staten in de VS afzonderlijk kunnen bepalen of zij abortus toestaan of niet. Een meerderheid van de Republikeinse staten zal kiezen voor het beperken of verbieden van abortus.
'Plicht om fouten te corrigeren'
Is het homohuwelijk het zelfde lot beschoren? Een uitspraak van één van de conservatieve rechters van het hooggerechtshof geeft wel aanleiding om dat te denken. Hij zei na de uitspraak over abortus dat er misschien ook opnieuw gekeken moest worden naar andere besluiten uit het verleden, specifiek gericht op privacy, anticonceptie en het homohuwelijk.
"We hebben een plicht om de fouten te corrigeren die toen zijn gemaakt", zei hij. Organisaties die strijden voor LHBTI-rechten zijn woedend. "We gaan nooit meer terug naar de donkere dagen waarin we werden buitengesloten van ziekenhuizen en werden weggelaten van rouwadvertenties", zegt Sarah Kate Ellis, CEO van de Amerikaanse organisatie GLAAD tegen de Washington Post.
Angst is groot
Niet dat het hof volgende week al kan beslissen om andere verworvenheden ook direct te schrappen, maar de angst is er wel degelijk. "Ik heb het gevoel dat dit de deur opent om al onze rechten te laten verdwijnen", zegt de 24-jarige Alyssa Klos tegen de Amerikaanse krant.
Correspondent Erik Mouthaan ziet dat het schrappen van het abortusrecht erin hakt in de VS. In onderstaande video vertelt hij er meer over:
Schrappen abortusrecht hakt erin: 'Meer dan helft Amerikanen vindt dit afschuwelijk'
En ook al komt het niet zover dat het gerechtshof zich over andere rechten gaat buigen, dan nog kan dit besluit gevolgen hebben. "Het kan wetgevers in het conservatieve Mississippi bijvoorbeeld vrijheid geven om verder te gaan in hun anti-lhbtibeleid."
Nog geen zaak
Wat de kans écht is dat de homorechten ook op de tocht komen te staan, is vooralsnog onduidelijk. Verslaggever Sophie van der Meer stelt dat er dan eerst een zaak moet komen. "Het hof kan niet zomaar zeggen dat die rechten ook verdwijnen."
Wat is de kans dat het recht op homohuwelijk verdwijnt?
Met de uitspraak van gisteren zegt het hoogerechtshof eigenlijk: de redenering van de rechtszaak uit 1973 waar de abortusrechten aan werden ontleend klopt niet, deze uitspraak vervalt en nu krijgen Staten de vrijheid om abortus te verbieden.
Verslaggever Van der Meer: "Dit kan ook gebeuren met de uitspraak uit 2015 waarmee het homohuwelijk werd veiliggesteld. Dan moet er dus eerst een rechtszaak dienen aan het Hof waardoor de negen rechters zich moeten buigen over de vraag of het homohuwelijk grondwettelijk beschermd is."
En dat kan. "Het is heel goed mogelijk dat een conservatieve leider een wet invoert die tegen de vrijheid indruist om met iemand van hetzelfde geslacht te mogen trouwen. Daar kan een rechtszaak uit voortkomen. Eerder gingen we vanuit dat die gewonnen zou worden door de kant die het homohuwelijk verdedigt, maar dat is nu helemaal niet meer zeker."
Hoe dat kan? Van der Meer: "De uitgesproken conservatieve rechters, waarvan drie benoemd door Trump, hebben de meerderheid in het Hof."
Ondertussen zorgt de uitspraak over abortus in de VS voor grote protesten. In meerdere steden gaan mensen de straat op en zijn er opstootjes. In Phoenix bijvoorbeeld bestormden honderden betogers gisteravond het parlementsgebouw van de staat Arizona en richtten vernielingen aan. In New York liepen volgens plaatselijke media 17.000 mensen mee in een tocht door Manhattan. Er braken daar ongeregeldheden uit. Zo'n 25 betogers zijn aangehouden.
Verhuizen
De gevolgen voor vrouwen zijn groot. Vrouwen die straks abortus willen en in een staat wonen waar dit niet is gelegaliseerd, moeten ver reizen om de ingreep te kunnen laten uitvoeren. In staten die zelf abortus verbieden gaan nu stemmen op om ook het reizen naar een andere staat voor een ingreep te verbieden.
In de VS zelf slaan veel vrouwen inmiddels abortuspillen in. In staten waar abortus straks niet meer mag, zouden die pillen ook nog altijd bezorgd kunnen worden, zegt Van der Meer. "Dat is een uitvlucht die nu veel gebruikt wordt." In onderstaande video zie je er meer over:
Vrouwen VS slaan abortuspillen in: 'Voor als ik het nodig heb'
Op sociale media zijn ook al veel geluiden te zien van mensen die zeggen te willen verhuizen naar het buitenland na de beslissing. Van der Meer zegt dat bijvoorbeeld abortusartsen zullen verhuizen, als ze in een staat wonen waar het niet meer mag. "Zij kunnen simpelweg hun werk niet meer doen.
