Justitie in Frankrijk eist een levenslange gevangenisstraf tegen Salah Abdeslam. Hij is de hoofdverdachte in het monsterproces tegen in totaal twintig verdachten die betrokken waren bij de terreuraanslagen in Parijs in november 2015. Hierbij vielen 130 doden en honderden gewonden.
Die strafeis heeft het Openbaar Ministerie zojuist bekendgemaakt in de speciale rechtszaal in Parijs. Het gaat om een zogenoemde 'onverkortbare levenslange' eis, dat betekent dat hij niet vervroegd vrij zou kunnen, als hij wordt veroordeeld.
Terreurbeweging
De 32-jarige Abdeslam is de enige aanslagpleger die nog leeft en daarmee hoofdverdachte in het proces dat negen maanden geleden is begonnen. De Fransman wordt beschuldigd van actief lidmaatschap van een terreurbeweging, moord, poging tot moord en gijzeling. In totaal zijn twintig verdachten aangeklaagd. Zij bereidden de aanslagen voor vanuit Syrië en Irak, regelden het vervoer, wapens, schuilplekken, valse paspoorten en explosieven.
Bekijk ook: Bataclan-overlever Catherina verwerkt trauma door dader te tekenen
Bomgordel gaat niet af
Negen aanslagplegers schoten in de avond en nacht van vrijdag 13 november 2015 met automatische vuurwapens op willekeurige mensen in concertzaal Bataclan, in en rond cafés en restaurants, en bij voetbalstadion Stade de France. Ook werd met handgranaten gegooid. Deze negen jihadisten bliezen zichzelf op met bomgordels. De aanslag werd opgeëist door Islamitische Staat.
De bomgordel van de 'tiende commando' Abdeslam werd gevonden in een vuilnisbak. Uit technisch onderzoek van de politie bleek later dat deze defect was. "Zelf beweert Abdeslam dat hij heeft afgezien van de aanslag omdat hij het niet over zijn hart kon verkrijgen", zegt Frankrijk-correspondent Eveline Bijlsma. "Het antiterreur-parket in Frankrijk gelooft daar niets van."
Toch nog spijt?
Dat de geloofwaardigheid van Abdeslam in twijfel wordt getrokken, is geen verrassing. Hij veranderde zijn verhaal gedurende het proces. Eerst verklaarde hij een 'soldaat van Islamitische Staat' te zijn, maar in april bood hij plots excuses aan en vroeg hij alle slachtoffers en nabestaanden huilend om vergiffenis.
Uit onderzoek blijkt dat Abdeslam twee van de auto's die worden gebruikt bij de aanslagen heeft gehuurd, en hotelkamers heeft gehuurd. Wat ook niet in zijn voordeel spreekt, is dat Abdeslam na de aanslagen in Parijs is gevlucht naar België. Daar raakte hij vier maanden later betrokken bij een schietpartij in Vorst, waarbij twee agenten gewond raken en een 35-jarige Algerijn, ook betrokken bij de aanslagen in Parijs, om het leven komt.
Abdeslam en medeverdachte Sofien Ayari uit Tunesië weten te ontsnappen, maar worden drie dagen later alsnog opgepakt bij een grote politieactie in Sint-Jans-Molenbeek. De twee worden in april 2018 door de rechtbank in Brussel beide veroordeeld tot 20 jaar celstraf voor een terroristische moordpoging op politieagenten. België levert Abdeslam vervolgens uit aan Frankrijk, waar hij belandt in de zwaarbeveiligde gevangenis van Fleury-Mérogis, vlakbij Parijs.
Zware maanden
Voor de slachtoffers en nabestaanden zijn het zware maanden geweest, zegt Bijlsma. "Voor hen is het heftig dat alle gebeurtenissen weer zo uit-en-te-na worden besproken, en dat ze alles opnieuw beleven. Veel betrokkenen hopen een bladzijde om te slaan zodra de veroordeling er ligt, ook al komt er waarschijnlijk een hoger beroep."
De uitspraak in het proces wordt verwacht op woensdag 29 juni. De kans is groot dat Abdeslam na dat vonnis in hoger beroep gaat.
Wie is Salah Abdeslam?
Salah Abdeslam werd geboren op 15 september 1989 in de Belgische hoofdstad Brussel. Zijn ouders zijn immigranten die vanuit Marokko in de jaren 60 naar België kwamen. Omdat zij voor die tijd in Algerije woonden en daar het Frans staatsburgerschap kregen, heeft ook hun zoon Salah de Franse nationaliteit.
Tijdens zijn jeugd woonde het gezin in een sociale huurwoning in een multiculturele wijk in de Brusselse deelgemeente Sint-Jans-Molenbeek. Volgens vrienden was Salah geen uitblinker op school en genoot hij vooral van voetbal en uitgaan, schrijft de Franse nieuwszender France24 in 2016. Zijn eerste baan was als monteur bij de Belgische spoorwegen. Daar was hij vaak te laat of afwezig, en werd hij uiteindelijk ontslagen. Later werkt Abdeslam in een bar die bekendstaat om gevechten en drugsgebruik.
Via zijn oudere broer (en latere aanslagpleger in Parijs) Brahim raakt Salah betrokken bij kleine misdaad: diefstal, drugsdealen en fraude. In 2010 zit hij een tijdje vast samen met Abdelhamid Abaaoud, die wordt beschouwd als het brein van de aanslagen in Parijs en is doodgeschoten bij een latere politie-inval. In 2014 reist Abaaoud naar Syrië waar hij zich aansluit bij IS. Volgens zijn ex-vriendin radicaliseert ook Salah in deze periode.
