Voor het eerst in honderd jaar heeft de katholieke partij Sinn Féin de verkiezingen in Noord-Ierland gewonnen. Sinn Féin pleit al jaren voor eenwording met de republiek Ierland en droomt van een referendum. Correspondent Anne Saenen beantwoordt vier vragen over de politieke aardverschuiving die in Noord-Ierland ophanden is.
Waarom leidt de winst van Sinn Féin tot een aardverschuiving?
"De protestantse en katholieke bevolking van Noord-Ierland leven al jaren op gespannen voet met elkaar. Die spanningen hebben alles te maken met identiteit. De protestanten, ook wel loyalisten of unionisten genoemd, willen bij het Verenigd Koninkrijk horen. Ze voelen zich Brits en zweren trouw aan koningin Elizabeth. De katholieken voelen zich juist verbonden met de katholieke republiek Ierland. Daarom worden ze ook wel republikeinen genoemd."
"In de jaren zeventig en tachtig mondden de spanningen uit tot een regelrechte burgeroorlog. Het Ierse Republikeinse Leger (IRA) pleegde in die tijd bomaanslagen op Britse doelen en eiste een herenigd Ierland. Sinn Féin is ontstaan uit de politieke tak van de IRA."
Een politieke partij ontstaan uit een paramilitaire organisatie, klinkt dat niet explosief?
"Dat is het ook. Sinds de vrede is getekend in 1998, probeert Sinn Féin het IRA-verleden van zich af te schudden. Maar de grootste unionistische partij DUP blijft wantrouwig."
"Tijdens een verkiezingsdebat eerder deze week beschuldigde DUP-leider Jeffrey Donaldson Sinn Féin ervan nog altijd contact te onderhouden met paramilitaire groeperingen. Dit is niet helemaal uit de lucht gegrepen, de beschuldiging is gebaseerd op een publicatie van The Sunday Times.
Maar toch komt de angst niet alleen voort uit het verleden. De protestantse gemeenschap voelt zich in het nauw gedreven. De katholieke bevolking groeit en maakt inmiddels een groter deel uit van de bevolking dan de protestanten. Vroeger was dat andersom."
"En tot overmaat van ramp is er door de brexit een handelsgrens ontstaan tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk. De onvrede bij de Unionisten is groot."
Waarom wint Sinn Féin dan toch?
"Juist omdat ze zich tijdens hun campagne niet gericht hebben op onderwerpen die tot verdeeldheid zorgen. Sinn Féin heeft met geen woord gerept over de hereniging met Ierland of een referendum."
"Ze profileerden zich als de partij die alledaagse problemen aanpakt, zoals onderwijs en de stijgende prijzen. Met een moderne, vrouwelijke leidster, Michelle O’Neill, aan het roer wint Sinn Féin veel stemmen."
Komt er een referendum over de Ierse hereniging?
"Wie weet ooit. Een groot deel van de Ieren gelooft inderdaad dat Noord-Ierland over 25 jaar bij de rest van Ierland zal horen. Maar zover is het nog niet. Volgens het vredesakkoord van1998 moeten beide landen een referendum houden – Noord-Ierland en de republiek Ierland. Zo’n referendum moet dan dus eerst goedgekeurd worden door de regeringen van de republiek Ierland en Groot-Brittannië. Volgens de laatste peilingen zou een meerderheid in Noord-Ierland op dit moment er nog voor stemmen om bij het Verenigd Koninkrijk te blijven horen. Sinn Féin zal eerst dus eerst afwachten tot ze gunstiger in de peilingen staan."
