'Onzichtbare' Guterres bezoekt Poetin: 'Dit is een examen voor VN-baas'

Al sinds het begin van de oorlog in Oekraïne klinkt er kritiek op de VN. De internationale organisatie zou afwezig zijn en geen rol van betekenis spelen, terwijl de VN toch juist om die reden is opgericht.

Veel van die kritiek richt zich - als vanouds - op de VN-Veiligheidsraad. Omdat Rusland als permanent lid (net als de VS, China, Engeland en Frankrijk) een vetorecht heeft, kan Poetin met gemak VN-besluiten blokkeren - zoals de oproep om zijn militairen terug te trekken uit Oekraïne.

Guterres onder vuur

Maar er is ook kritiek op secretaris-generaal Guterres. Hem wordt verweten dat hij zich te weinig laat zien in het conflict. "Hoge VN-diplomaten vertellen mij dat ze hem niet goed genoeg vinden", zegt diplomatiek expert Van de Roer. "Inderdaad, hij is geen diplomatieke paus, zoals een van zijn voorgangers Kofi Annan. Daarvoor mist hij moreel gezag."

Van de Roer is kritisch op Guterres, die donderdag de Oekraïense president Zelenski bezoekt in Kiev. "Guterres heeft de invasie van Poetin niet van meet af aan messcherp veroordeeld en zich niet solidair verklaard met Oekraïne. Waarom gaat hij nu pas naar Kiev en niet naar Marioepol om zich solidair te tonen met de slachtoffers van deze oorlog? De VN is een symbool van vrede en mensenrechten, maar Guterres grijpt die rol tot dusver niet."

Slechte relatie

De relatie tussen Poetin en Guterres bekoelde tot ver beneden het vriespunt toen Guterres in februari zei dat Rusland met de inval de soevereiniteit van Oekraïne en daarmee het VN-handvest had geschonden. Een maand later sprak de VN-chef van een 'absurde oorlog' die 'moreel onaanvaardbaar, politiek onverdedigbaar en militair onzinnig' was.

Sindsdien gaan er geluiden dat Poetin de telefoon niet meer opneemt als Guterres belt. Ook negeerde Poetin het verzoek van de VN-secretaris-generaal voor een vierdaags staakt-het-vuren rond Orthodox Pasen. Het maakt de ontmoeting van vandaag pikant. Van de Roer: "Guterres staat voor de zwaarste opdracht van zijn carrière: is hij een wereldleider die Poetin kan beïnvloeden? Of blijft hij een grijze bureaucraat die aansluit bij andere geflopte bezoekers zoals Macron? Dit is in zekere zin een examen voor Guterres."

'Geen baat bij diplomatie'

Zelf heeft hij geen hoge verwachtingen. "Hij kan aandringen op een wapenstilstand en meer humanitaire hulp. Maar de kansen van Guterres zijn beperkt: zowel Rusland als Oekraïne heeft op dit moment geen baat bij diplomatie. De Russen hebben nog niets gewonnen, en Oekraïne heeft militair gezien de wind in de zeilen nu het veel internationale steun krijgt en vecht voor overleving. Het is een soort impasse. Zijn bezoek komt laat."