Deze Russische raket wordt ook wel 'Satan' genoemd
"In de wereld bestaat er niets vergelijkbaars", stelt Poetin. Het klinkt heel dreigend: een ballistische raket, uitgerust met kernkoppen, die duizenden kilometers kan afleggen. En ook niet te onderscheppen is. Moeten we vrezen voor de Russische Sarmat? "Hij is veel te snel, alsof je met een kogel een kogel moet raken."
Rusland heeft gisteren zijn zware intercontinentale ballistische raket Sarmat getest. De raket zou doelen hebben geraakt op het schiereiland Kamtsjatka in het uiterste oosten van Rusland en een afstand van bijna 6000 kilometer hebben afgelegd.
De NAVO heeft voor de Sarmat een codenaam: SS-X-30 Satan 2. Het wordt gezien als belangrijk wapen van het Russische nucleaire arsenaal. Wat is er zo link in de raket? Danny Pronk, defensie- en veiligheidsexpert bij het Clingendael Instituut, beantwoordt vijf vragen.
1. Klinkt eng, een 'Satan'-raket. Hoe bijzonder is het?
"Het is niet heel bijzonder", zegt Pronk. "Hij wordt de Satan 2 genoemd. Dat verwijst naar het type en het doel. Hij moet de huidige, Satan 1-raket (SS-18) vervangen. Die stamt nog uit de Koude Oorlog en is de zwaarste intercontinentale raket die Rusland heeft. Die zijn eind jaren 80 van de vorige eeuw geproduceerd en was aan vervanging toe. Dit is hetzelfde type raket, met een intercontinentaal bereik."
Volgens president Poetin is de raket het Russische antwoord op Amerikaanse inspanningen voor het opstellen van een technisch hoogstaand antiraketafweersysteem, zo zei hij eerder. Het projectiel zou niet of nauwelijks te onderscheppen zijn. De raket is al jarenlang in ontwikkeling en de test komt op een precair moment nu er grote internationale spanningen zijn.
"Vanuit Rusland is de VS te bereiken. Je praat over een bereik van 15.000 kilometer. En hij is erg omvangrijk, erg zwaar, waardoor hij kan worden uitgerust met meervoudige kernkoppen, een stuk of 10. Maar zijn voorganger kon dat ook al."
Het verschil? "Hij is marginaal beter, qua precisietechniek is-ie wat verbeterd. Hij is dus nog beter in staat om die kernkoppen heel specifiek op een puntdoel neer te laten komen. Vroeger kon je vooral hele steden van de kaart vegen, maar niet een heel specifiek doelwit kiezen. Dat kan nu dus wel. Deze Satan kan ook een hele grote kernkop aan, waarmee je die Amerikaanse basis NORAD in Colorado kunt raken. Dat is een basis die in een berg zit."
Poetin spreekt zelf van 'een werkelijk uniek wapen'. "Dit zal het gevechtspotentieel van onze strijdkrachten versterken, Ruslands veiligheid op betrouwbare wijze verzekeren tegen dreigingen van buitenaf en stof tot nadenken geven aan degenen die, in het licht van waanzinnige agressieve retoriek, proberen ons land te bedreigen."
2. Kan de raket echt een grote stad in Europa raken?
Ja, qua afstand kan die raket het met gemak aan. De testraket is gelanceerd vanuit de Russische regio Arkhangelsk, zo'n 800 kilometer ten noorden van Moskou. De raket moet worden afgeschoten vanaf een lanceerbasis. De basis ligt een slordige 2500 kilometer van Amsterdam. De raket bevat software die afweer- en radarsystemen om de tuin kan leiden.
"We kunnen die raket niet onderscheppen", zegt Pronk over het projectiel dat een topsnelheid heeft van 7 kilometer per seconde. "Hij is veel te snel, alsof je met een kogel een kogel moet raken. Dat is overigens bij al deze raketten zo. Ze kunnen er ook specifieke kernkoppen opzetten die heel wendbaar zijn. Dan is het helemaal onmogelijk om ze te onderscheppen. Daar moet je je geen illusies over maken. Deze raket wordt de ruimte in gelanceerd en vanuit daar komen die kernkopraketten weer terug de aarde op. Er bestaan geen systemen op aarde die dat kunnen onderscheppen."
3. Hoeveel schade kan de raket aanrichten?
Mocht de raket ooit worden in gezet, dan kan het enorme schade aanrichten, zegt Pronk. "Zet je de min of meer standaarduitrusting op deze raket, dan heb je het over een factor 10 van de bommen op Hiroshima en Nagasaki. Die steden zijn toen helemaal van de kaart geveegd. Dus ja, je praat over een factor 10. Dat is heel Amsterdam en omstreken."
Via onderstaande kaart is een inschatting te maken van de impact. Voor deze 'Nukemap' is uitgegaan van een bom van 2000 kiloton. De gele cirkel geeft de maximale grootte van de nucleaire vuurbal: alles zou hier weggevaagd zijn.
Veel mensen die in het gebied van de groene cirkel zijn, moeten vanwege de nucleaire straling vrezen voor hun leven. En tot de rode cirkel zouden zware betonnen gebouwen minimaal zwaar beschadigd worden. Ook in de blauwe zone zou de schade aanzienlijk zijn. Alles daarbuiten kan voor ernstige brandwonden zorgen en schade aan gebouwen.
Maar de wapens zijn volgens Pronk niet bedoeld om zomaar op een stad af te sturen. "Ze zijn meer bedoeld om de wapens van je tegenstander te treffen, en niet als aanvalswapens."
4. Hoeveel van die raketten heeft Poetin?
Deze nieuwe raketten zijn nog in de testfase. Pronk: "Dus daarvan heeft Poetin er nog geen één. Momenteel maakt de raket dus nog geen onderdeel uit van het arsenaal van het Russische leger. Wel hebben ze natuurlijk de SS-18 Satan 1. Die aantallen zijn bekend, omdat ze volgens het met de VS gesloten New START-verdrag verplicht zijn dat openbaar te maken. Daarvan hebben ze er 46; allemaal uitgerust met 10 kernkoppen. Die zullen ze straks op de nieuwe Satan 2-raketten plaatsen. En dat zal een proces van een paar jaar zijn: van de productie ervan tot en met de herplaatsing."
De Verenigde Staten zien de tests van Rusland dan ook niet direct als een nieuwe bedreiging. Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft laten weten dat Rusland de VS van tevoren op de hoogte heeft gesteld van de test en ziet die als 'routine'.
De VS heeft overigens ook een dergelijk wapen. "In Wyoming, Montana, en North Dakota hebben ze raketsilo's staan. Ongeveer 400 raketten hebben ze", zegt Pronk. "De Minute Man-3 heet de raket en die stamt uit midden jaren 60. Ook in Amerika willen ze dat systeem moderniseren. Dat gaat ook komende jaren gebeuren. Ze zijn wel iets kleiner trouwens dan de Satan 1 en 2. De Minute Man-3 heeft nu nog maar 1 kernkop. Ze hebben wel hetzelfde bereik."
5. Is de dreiging reëel: zou Poetin 'm echt kunnen gebruiken?
Nee, zegt Pronk resoluut. "Het is gewoon deel van de nucleaire afschrikkingsmacht. Eigenlijk is iedereen het er wel over eens, ook de Russen, dat kernwapens niet moeten worden gebruikt. Ze zijn er puur om de wederzijdse afschrikking in stand te houden."
