Marine Le Pen hijgt president Emmanuel Macron in de nek in de razend spannende ontknoping van de Franse presidentsverkiezingen. Vijf jaar geleden werd ze nog op een ruime nederlaag getrakteerd door Macron, dit keer is het spannender. Vanavond is hét televisiedebat tussen de twee. Kan het de doorslag geven?
De politiek heeft de gewone Fransman in de steek gelaten. Tenminste, dat is het gevoel dat veel Fransen hebben na vijf jaar Macron. Op links en rechts. De inflatie rijst de pan uit en dat voelt de gewone Fransman in de portemonnee. Kiezers die in de eerste ronde – met twaalf kandidaten – links stemden, overwegen komende zondag voor de extreemrechtse Le Pen te gaan.
Net als vijf jaar geleden is er met Le Pen en de centrumrechtse Emmanuel Macron geen linkse kandidaat meer over in de tweede ronde van de Franse verkiezingen. Toch kan de linkse kiezer weleens heel erg belangrijk worden. Met 22 procent van de stemmen eindigde de extreemlinkse Jean-Luc Mélenchon maar net achter Le Pen en Macron. Een grote achterban, die nu moet kiezen tussen rechts en rechtser.
Daarvoor moet Le Pen wel goed voor de dag komen in het debat van vanavond. Dat ging vijf jaar geleden namelijk vreselijk mis voor Le Pen. "Ze ging meteen de mist in met cijfers en had haar kaartjes met aantekeningen door elkaar gehaald", vertelt correspondent Eveline Bijlsma. "Op een gegeven moment begon ze zelfs een beetje wartaal uit te slaan."
Het kostte Le Pen een paar procent in de peilingen, en ze eindigde een paar dagen later met 7 procent minder stemmen dan vóór het debat. Maar het verschil tussen Macron en Le Pen was toch al groot. Nu is het gat kleiner en zou een goed optreden van Le Pen de twee kandidaten heel dicht bij elkaar kunnen brengen:
De achterban van Mélenchon is cruciaal. Ondanks zijn oproep om niet op Marine Le Pen te stemmen, kan volgens peilingen misschien wel een kwart van zijn kiezers dat gaan doen. En ze zijn niet de enigen. In 2017 stemden veel Fransen op Macron met als doel Le Pen te weren uit het Élysée, het Franse presidentiële paleis. Maar die groep lijkt een stuk kleiner geworden.
Geen 'Frexit' meer
De lijsttrekker van het Rassemblement National heeft haar koers namelijk flink gematigd. Zo wil Le Pen niet langer een Franse exit uit de Europese Unie als ze verkozen wordt.
Om haar nieuwe boodschap bij de gewone Fransman te krijgen, is Le Pen veel deuren langs geweest. "Ze heeft maandenlang campagne gevoerd door heel het land, dicht bij de Fransen", zegt Bijlsma. "In tegenstelling tot Macron, die volgens haar veel verder van de gewone man afstaat. Een strategie die Le Pen veel succes oplevert."
Linkse plannen van Le Pen
Le Pen heeft van de koopkracht haar belangrijkste speerpunt gemaakt. Ze speelt slim in op de zorgen in de portemonnee – en dat spreekt de linkse kiezer aan. "Le Pen wil benzine en elektriciteit goedkoper maken en geen btw meer heffen op producten als pasta, olie, zout en luiers. Linkse plannen", legt Bijlsma uit.
Zo kan de prijs van een stokbrood ook zomaar bepalend worden. Die 'linkse' koopkrachtzorgen vult Le Pen aan met radicale plannen over de islam en migratie: ze wil onder meer het dragen van een hoofddoek verbieden. En als het gaat om de woningmarkt wil Le Pen een 'nationale prioriteit' invoeren: er moeten 620.000 huizen gebouwd worden voor gezinnen waarvan ten minste één ouder de Franse nationaliteit heeft.
Geen voorstellen waar de linkse kiezer erg enthousiast van zal worden, maar de plannen zorgen wel voor steun van de nóg rechtsere kandidaat Éric Zemmour. Hij heeft zijn 2,4 miljoen kiezers (7,1 procent) uit de eerste ronde opgeroepen op Le Pen te stemmen.
Maar daarmee is Le Pen er nog niet. "Ik vermoed dat ze het nog weleens moeilijk kan krijgen in dit debat", zegt Bijlsma. "Want sommige voorstellen zijn niet helemaal helder. Over het hoofddoekverbod is onduidelijkheid: het staat sowieso niet in haar programma. Ze zegt dat ze de radicale islam wil uitbannen en dat een hoofddoek daar een symbool van kan zijn. Maar nadat een oudere gesluierde vrouw op straat tegen Le Pen had gezegd dat het voor haar een 'dracht voor grootmoeders' is, begon ze openlijk te twijfelen. Daar maakt Macron gehakt van."
Deze week kwam ook nog eens een rapport naar buiten dat suggereerde dat Le Pen 137.000 euro aan EU-geld had verduisterd. Maar daar lijken haar kiezers weinig om te geven. Komende zondag gaan ze naar de stembus. Als Le Pen vanavond laat zien beter voorbereid te zijn dan vijf jaar geleden, kan het een heel spannende dag worden.
