Marioepol is bijna helemaal in Russische handen, er kan niemand meer in of uit. Marina Lopushanskaya (50) ontvluchtte de verwoeste havenstad net op tijd. "Er is daar niets meer. Ik kan alleen maar huilen."
In de tuin, waar de Oekraïense Marina Lopushanskaya (50) in de zomer vaak van de zon genoot, waar haar zoon en dochter speelden toen ze jonger waren, gebeurde het. Ineens, op 15 maart, ontplofte er volgens haar een granaat. De ramen van haar huis knalden eruit, de deuren eveneens, 'zo veel kracht', de glasscherven vlogen door de woonkamer. De 13-jarige dochter van Marina en haar moeder van 84 hadden sneeën in hun gezicht.
Ze zochten nog naar hun kat, Marsik, maar die was onvindbaar, vermoedelijk weggerend door de knallen en het geweld. "We moesten gaan", vertelt Marina aan RTL Nieuws. "Vluchten is gevaarlijk, dat wisten we, maar hier blijven was nog gevaarlijker. We konden niet met de bus of met onze eigen auto: alles was uitgebrand."
Op straat vonden ze uiteindelijk een man uit Marioepol met een auto, hij wilde hen meenemen. "Iedereen probeerde elkaar te helpen, vooral als het om kinderen ging." Maar ook deze man was er slecht aan toe. "Hij had acht granaatscherven in zijn lichaam, hij moest dringend geopereerd worden."
In de steek gelaten
Maar naar het ziekenhuis in Marioepol? Uitgesloten. Op dat moment was de stad volgens Marina al voor de helft verwoest. "Er waren constant aanvallen. Huizen zijn verbrand, auto's zijn verbrand. Vliegtuigen lieten bommen vallen." Duizenden mensen vluchtten in allerijl de stad uit, eind maart vertrokken ook de laatste journalisten omdat het er te gevaarlijk werd voor hen.
De Russen voerden er de afgelopen weken hevige gevechten met Oekraïense militairen en ze voerden luchtbombardementen uit, waardoor onder andere een kraamkliniek werd verwoest, en ook een school. "De stad wordt van de aardbodem weggevaagd", schreef RTL Nieuws-correspondent Jeroen Akkermans eerder. "De stad verkeert in een noodtoestand en is op slot. De doden worden tijdelijk, of helemaal niet, begraven. De achterblijvers zijn in overlevingsmodus."
De Russen wilden de havenstad kosten wat het kost in handen krijgen, onder andere vanwege de strategische ligging.
"Alles was er al weken dicht", vervolgt Marie: "Het voelde alsof we in de steek waren gelaten. Apotheken waren gesloten, winkels waren leeg. De stad was een hel geworden. Leven was er niet meer mogelijk. Er was al snel geen brood meer, geen gas, elektriciteit." Toen de oorlog net begon, was het nog winters koud. Marina en haar familie smolten sneeuw om te kunnen drinken.
Hoe komen we hier nu weg?
De eerste stop die Marie, haar kinderen, moeder en hun gewonde chauffeur na hun vlucht maakten, was in Berdjansk, een andere havenstad, ruim een uur rijden vanaf Marioepol. Het besef dat ze misschien nooit zouden terugkeren, was er nog niet. Marina was enkel bezig met de vraag: hoe komen we nu hier weg? Waar moeten we nu naartoe?
Er was volgens haar de eerste dagen na hun aankomst geen vluchtroute, er waren geen zogenoemde humanitaire corridors waarmee ze op een veiligere plek konden komen. Pas na een paar dagen konden ze naar veiliger gebied, ze legden 200 kilometer in tien uur af, mede omdat er veel controleposten waren.
Ze zijn nu met z'n viertjes in het 'relatief rustige', in Vinnytsja, een stad die 200 kilometer ten zuidwesten van Kiev ligt. "Mijn moeder wordt op dit moment onderzocht, ze heeft gezondheidsproblemen." De man die hen met de auto heeft gebracht, maakt het naar omstandigheden goed. Hij is geopereerd.
In onderstaande video, van ruim twee weken geleden, is te zien hoe 'overleven in Marioepol' eruitziet:
Overleven in verwoest Marioepol: 'Geen water, geen eten, niks'
Met Marina gaat het fysiek redelijk oké, maar geestelijk niet. "Ik voel leegte en onzekerheid vanbinnen. Ik heb heel veel medelijden met mijn stad en met degenen die daar zijn gebleven." Haar vrienden, andere familieleden, mensen uit haar straat, de mensen die ze dagelijks tegenkwam... "Ik weet niet precies wie is gebleven en wie is gevlucht. De communicatie in onze stad werd op 2 maart verbroken. Er is nog steeds een informatievacuüm, het is heel eng." Ze maakt zich zorgen om hen.
En om Marsik, de kat, of, hoe Marina hem omschrijft: 'Onze favoriet'. Leeft hij nog? Waar is hij nu? Hoe komt hij aan zijn eten? "We hebben hem niet gevonden. Het is zo verdrietig."
Niemand meer in of uit
Er vechten naar verluidt nog een paar duizend Oekraïense soldaten tegen de Russen, die weigeren zich over te geven. De Russen maakten eerder al duidelijk dat ze voornemens zijn de stad vandaag af te sluiten. Dan komt er niemand meer in of uit.
"Ik weet niet of ons huis er nog steeds is. We hopen dat we terug kunnen komen, maar we begrijpen dat het niet snel zal zijn. En het leven gaat door, we moeten verder." Maar, zegt ze: "Terwijl ik dit vertel, stromen de tranen."
Situatie in Marioepol
Oekraïne zweert 'absoluut tot het einde te vechten' in de strategisch belangrijke stad Marioepol. Volgens Russische media houden zich nog een paar duizend Oekraïense soldaten schuil in de moeilijk toegankelijke staalfabrieken die in een gebied van zo’n 11 vierkante kilometer liggen. Het zou de laatste verzetshaard zijn.
Rusland had een ultimatum gesteld: de verdedigers van Marioepol zouden zich voor gisteren 13.00 uur (Nederlandse tijd) overgeven, met de belofte dat hun levens zouden worden gespaard. Dat ultimatum is verstreken, maar geen Oekraïense soldaat lijkt zich iets aan te hebben getrokken van het dreigement. Veel hoop is er niet voor hen, want de stad is omsingeld door de Russen.
