Zuid-Amerika is de wereldwijde koploper als het om vaccineren gaat. Op het continent zijn relatief gezien meer prikken gezet dan in Europa, maar dat is lang niet altijd even makkelijk geweest. ''De Braziliaanse overheid komt met een hoop leugens.''
Een paar maanden terug was Zuid-Amerika nog een enorme brandhaard in de wereldwijde strijd tegen corona. Brazilië heeft het op één na hoogste aantal coronadoden ter wereld. In Peru heerste een zuurstoftekort, in Ecuador was nauwelijks ruimte om de slachtoffers te begraven.
Inmiddels hebben die landen een flinke inhaalslag gemaakt op het gebied van vaccineren. Volgens cijfers van Our World in Data is op dit moment ruim 65 procent van de Zuid-Amerikanen volledig ingeënt. Dat is meer dan Europa (62 procent). Afrika staat onderaan met een vaccinatiegraad van minder dan 10 procent.
Hoe heeft Zuid-Amerika dat vaccinatiesucces voor elkaar gekregen? Op verschillende manieren wordt volop ingezet op het prikken van de bevolking. RTL Nieuws heeft een aantal landen op een rijtje gezet.
Brazilië: vaccinatiecultuur ondanks sceptische president
In het enorme Brazilië zijn in totaal ruim 338 miljoen prikken gezet. Bijna 69 procent van de bevolking is twee keer ingeënt en er is begonnen met een boosterprogramma. Een behoorlijke prestatie voor een land dat politiek en economisch gezien in zwaar weer verkeert.
Zo heeft president Jaïr Bolsonaro er bepaald geen geheim van gemaakt dat hij vaccins afkeurt en heeft hij meermaals het coronavirus afgezwakt tot een kleine verkoudheid. Dat zorgde er mede voor dat zeker aan het begin van de pandemie het virus hard toeslag in Brazilië, zoals in deze reportage te zien is:
Nederlandse beleeft corona-nachtmerrie in Brazilië
''Dat maakt het een ingewikkelde situatie'', zegt de Braziliaanse immunoloog Cristina Bonorino tegen RTL Nieuws. ''De overheid komt met een hoop leugens. Het is hier volledig aan de wetenschappers en de media om het publiek goed te informeren.''
Volgens de immunoloog is het vaccinatiesucces in Brazilië te danken aan een goed werkend gezondheidssysteem en een diep ingeburgerde vaccinatiecultuur. ''Vaccineren is hier als een traditie. Sinds de jaren 70 hebben we een nationaal vaccinatieprogramma waarbij jonge kinderen tegen verschillende ziektes werden ingeënt. De Braziliaanse bevolking heeft daar nooit sceptisch tegenover gestaan, dat is echt alleen de overheid.''
Ecuador: vaccinatieplicht voor iedereen boven de 5
Ongeveer driekwart van de bijna 18 miljoen Ecuadorianen is dubbel gevaccineerd, een miljoen inwoners hebben een boosterprik gekregen. De overheid probeerde in eerste instantie niet-gevaccineerden aan te sporen om zich te laten prikken, met het verplichten van een vaccinatiebewijs in publieke ruimtes zoals de horeca en bioscopen.
Maar niet veel later besloot het land nog een stapje verder te gaan door een vaccinatieplicht in te stellen voor iedereen ouder dan 5. Alleen mensen die kunnen bewijzen dat ze een medische complicatie hebben, mogen daarvan worden uitgezonderd. Daarmee is Ecuador het eerste land dat vaccinaties verplicht stelt voor minderjarigen.
Peru: liever vaccineren dan strenge maatregelen
In Peru kwam de vaccinatiecampagne langzaam op gang. De eerste lading vaccinaties kwam in februari 2021. Later dan in omliggende landen, en in eerste instantie waren de vaccins alleen voor zorgpersoneel en hulpverleners bestemd.
Het land werd hard getroffen door de coronapandemie: relatief gezien telt Peru het meeste aantal coronadoden ter wereld, met 625 slachtoffers per 100.000 inwoners. Dat komt onder meer door een gebrek aan ic-bedden en een groot zuurstoftekort in de eerste helft van 2021.
De nieuwe president Pedro Castillo heeft volop ingezet op vaccinatiecampagnes, om te voorkomen dat het land economisch nog meer zou moeten lijden onder strenge maatregelen en lockdowns. Zo werden massale vaccinatie-evenementen georganiseerd en gingen vaccinatieteams bij mensen thuis langs.
Voor werknemers van bedrijven met meer dan 10 werknemers geldt een vaccinatieplicht. En ook in publieke ruimtes, waaronder de horeca, moeten de Peruanen bewijzen dat ze volledig gevaccineerd zijn.
Chili: begonnen met vierde prikronde
In het voorjaar van 2021 was Chili wereldkampioen vaccineren. Inmiddels wordt ook de vierde prik aangeboden aan ouderen en kwetsbaren om ze te beschermen tegen de omikronvariant. Volgens president Sebastián Piñera zal het vierde vaccin zo snel mogelijk voor de hele bevolking beschikbaar zijn.
Dat Chili zo snel op gang kwam, is deels te danken aan de vroege deals die de regering maakte met verschillende vaccinmakers. Piñera hoopte met een snelle en succesvolle vaccinatiecampagne zijn populariteit te vergroten. Terwijl Europa en de VS kozen voor westerse vaccins, zette Chili in op meerdere vaccins, in verschillende ontwikkelingsstadia.
In Chili wordt vooral geprikt met Pfizer en het Chinese Sinovac, maar het land heeft ook contracten met de producenten van AstraZeneca, Janssen, CanSino en Spoetnik. Meer dan 92 procent van de Chilenen heeft ten minste één prik gekregen.
Stijging aantal besmettingen
Ondanks de relatief hoge vaccinatiecijfers in Zuid-Amerikaanse landen lopen de besmettingscijfers er vanwege de omikronvariant hard op. ''Met alleen vaccineren kom je er niet'', zegt Bonorino.
''Totdat iedereen op de wereld volledig is gevaccineerd, zullen er in meer of mindere mate maatregelen nodig zijn. Daarnaast is het belangrijk dat de inwoners goed geïnformeerd worden over het virus en die regels. Een masker dragen, een raam openzetten. Dat helpt al ontzettend veel.''
