Alle landen in het noordwesten van Europa gaan op dit moment gebukt onder een vierde golf aan coronabesmettingen. Met één uitzondering: vreemde eend in de bijt Zweden. Hebben zij groepsimmuniteit bereikt?
Denemarken, Noorwegen, Oostenrijk en Groot-Brittannië. Allemaal landen waar het aantal besmettingen door het dak gaat. Ook Nederland hoort in dat rijtje. Vandaag werden er bij ons bijna 11.000 nieuwe besmettingen geregistreerd, het hoogste aantal sinds juli.
De Zweden halen vooralsnog opgelucht adem. De vierde golf is in het Scandinavische land een stuk minder heftig dan bij de buurlanden. Kijk maar naar onderstaande grafiek, met het aantal besmettingen per 100.000 inwoners.
Denemarken en Oostenrijk zitten op het een-na-hoogste niveau sinds het begin van de coronacrisis. In Noorwegen zijn de cijfers zelfs niet eerder zo hoog geweest. In Groot-Brittannië zijn ze, afgezien van een korte dip, eigenlijk chronisch hoog.
Ondanks een licht stijgende lijn in Zweden, bungelt het land duidelijk onderaan met de laagste aantallen coronabesmettingen in het land tot nu toe. En dat terwijl uitgerekend Zweden al die tijd anders met het virus is omgegaan dan de meeste landen.
Land met weinig beperkingen
Want in Zweden bleven de scholen en de horeca al die tijd open. En ook mondkapjes werden nooit echt onderdeel van het dagelijks leven. Wel werden de sluitingstijden van restaurants door een heftige tweede golf vervroegd. Ook kwamen er strenge regels voor het schenken van alcohol.
En dit is die heftige tweede golf, die tot en met afgelopen zomer leek aan te houden:
Veel besmettingen dus. Maar zou dat ook een tactiek zijn om het virus in te dammen? Want heb je eenmaal corona gehad, dan ben je immuun. Uiteindelijk zou die groep groot genoeg zijn om de mensen die het virus nog niet hebben gehad, te beschermen. Groepsimmuniteit dus.
Bekijk ook: groepsimmuniteit uitgelegd
Premier Rutte noemde de term in zijn eerste televisietoespraak op 16 maart 2020. Later zei het kabinet dat groepsimmuniteit niet het doel op zich was, maar wel het gevolg van het gekozen beleid in ons land.
Volgens het RIVM had tijdens een proef afgelopen zomer zo'n 20 procent van de Nederlanders antistoffen in het bloed vanwege een eerdere besmetting (en dus niet door vaccinatie). In Zweden gaat het om ongeveer hetzelfde percentage.
Dus is er, met een zware tweede golf in het achterhoofd, groepsimmuniteit in Zweden? Nee, die is nog ver weg. Al liggen de percentages in Nederland en Zweden een stuk hoger dan in de landen om ons heen. In Duitsland gaat het om 10 procent, in Denemarken om 5 procent.
'Positief effect'
In een interview met Nieuwsuur benoemt Anders Tegnell, de Zweedse Jaap van Dissel, ook het hoge aantal besmettingen. "Ja, dat is een positief effect", zegt hij. "Immuniteit is belangrijk om te volgen, want het zorgt ervoor dat de verspreiding van het virus wordt vertraagd."
Toch ontkent Tegnell in hetzelfde interview dat Zweden per se naar groepsimmuniteit streeft. "Onze strategie is er altijd op gericht geweest om de verspreiding van het virus zoveel mogelijk te beperken en te voorkomen dat de ziekenhuizen overbelast raken", zegt hij. Een correctie die Rutte en Jaap van Dissel ook maakten.
Vaccinatie werkt beter
Het is niet zo dat mensen die corona hebben gehad, niks meer te vrezen hebben van het virus. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het risico om met corona in het ziekenhuis te belanden voor ongevaccineerden die hersteld zijn, twee keer zo groot is als voor gevaccineerden die geen corona hebben gehad.
En daarbij, de Zweden hebben dan wel een hoger immuniteitspercentage, ze hebben er ook een heleboel voor losgelaten. Weinig regels en weinig beperkingen. Het resultaat is dat er relatief veel Zweden aan corona zijn overleden, zoals te zien in onderstaande grafiek.
De kritiek op Zweden groeit. Ook vanuit de Zweden zelf. Vorige week kwam er een onderzoeksrapport naar buiten van een onafhankelijke commissie. Zij stelden dat Zweden te laat op de pandemie reageerde en eerder met adequate maatregelen had moeten komen om het virus in te dammen.
Het neemt niet weg dat Zweden vooralsnog geen vierde golf aan besmettingen heeft. Groepsimmuniteit is daar dus niet de reden van, maar andere factoren wel. Denk aan een combinatie van immuniteit en een hoge vaccinatiegraad, maar ook toeval.
