In Afghanistan dreigt een humanitaire ramp. Het zorgsysteem, dat al broos was voor de machtsovername van de taliban, staat op instorten. Met de winter op komst waarschuwt de VN bovendien voor een hongersnood. "We zijn bang dat wanneer de sneeuw begint te vallen, het te laat zal zijn."
Amper een maand nadat de laatste Amerikaanse militair het land verliet en de meeste gevechten voorbij zijn, staat de Afghaanse bevolking er dramatisch voor, waarschuwen VN-organisaties, waaronder het Wereldvoedselprogramma (WFP).
Voor een op de drie Afghanen - dat zijn 14 miljoen mensen - dreigt ernstige honger, terwijl 2 miljoen kinderen ondervoed zijn en dringend noodhulp nodig hebben, waarschuwt het WFP. De organisatie zegt dringend 200 miljoen dollar (ruim 170 miljoen euro) nodig te hebben om al deze mensen te voeden.
Mislukte oogst
"Het land bevindt zich midden in de tweede droogte in drie jaar tijd", zegt WFP-woordvoerder James Belgrave vanuit Rome tegen RTL Nieuws. "Dit heeft de voedselproductie verlaagd en we zien nu al dat het land 40 procent van de tarwe mist die het nodig heeft voor 2021."
Als er geen geld is en gezinnen niets te eten hebben, nemen ouders vaak hartverscheurende beslissingen, zegt Belgrave. "In sommige gevallen worden kinderen van school gehaald en aan het werk gezet, en in sommige extreme gevallen verkocht voor kindhuwelijken." Ook zou het volgens hem kunnen leiden tot nieuwe vluchtelingenstromen.
Economie ligt stil
Dat terwijl al voor de val van Kabul op 15 augustus bijna de helft van de bevolking een vorm van humanitaire hulp nodig had, zegt Jorrit Kamminga, die ruim zestien jaar werkt in Afghanistan en onderzoek doet voor Instituut Clingendael. "De economie lag vanwege de pandemie al op haar gat en zal met het opdrogen van de internationale steun een enorme klap krijgen", zegt hij. "Internationale hulp is noodzakelijk, want de situatie is levensbedreigend voor heel veel Afghanen."
De financiële steun is grotendeels ingetrokken vanwege de nieuwe machthebbers. De taliban willen internationale erkenning, maar moeten volgens andere landen eerst bewijzen dat zij mensenrechten respecteren en vrouwen niet discrimineren. Tot die tijd gelden economische sancties tegen Afghanistan en heeft het talibanregime door ingrijpen van de Amerikanen geen toegang tot bijna 9,5 miljard dollar aan tegoeden van de Afghaanse centrale bank.
'Verkeerde signalen'
"Maar voorlopig geven de taliban de verkeerde signalen af", zegt Kamminga. "Tuurlijk was er even een iets slimmere PR-strategie met de juiste slogans voor het Westen. Maar als je vervolgens met een interim-regering komt van religieuze hardliners, notabene allemaal mannen en acht ministers uit een van de meest omstreden religieuze scholen van Pakistan, dan is dat op z'n zachtst gezegd niet het juiste visitekaartje voor sterke donorrelaties."
De Afghaanse bevolking is daarvan de dupe. Zij hebben op veel plekken geen toegang tot gezondheidszorg meer, merken ze bij Artsen Zonder Grenzen. De hulporganisatie geeft noodhulp aan vluchtelingen aan de grens met Pakistan en runt vijf ziekenhuizen in Afghanistan, waar zo'n 2,5 duizend Afghaanse medewerkers en vijftig internationale stafleden werken. Daar wordt het steeds drukker aan de poort nu mensen geen reguliere zorg meer kunnen krijgen in hun eigen dorp of stad.
Afhankelijk van donorgeld
"Nu de gevechten zijn gestopt, komen mensen massaal naar de spoedeisende hulp van onze ziekenhuizen", zegt Akke Boere, operationeel directeur van Artsen Zonder Grenzen. "Ze vertellen ons: er is niets meer waar wij wonen. Dat komt omdat veel reguliere ziekenhuizen niet meer functioneren. De staf wordt niet meer betaald en medicijnen komen niet meer aan."
Volgens haar is het Afghaanse zorgsysteem volledig afhankelijk van donorgeld. "Als je dat allemaal in een keer stopzet, krijg je een humanitaire ramp. Dat stopzetten is een politieke keuze, maar uiteindelijk hebben mensen gezondheidszorg nodig. Het zorgsysteem was al fragiel, maar nu dreigt een catastrofe."
'Ik sterf liever door mensensmokkelaars dan door de taliban'
G20-landen
De leiders van de G20, de groep landen met de grootste economieën ter wereld, houden binnenkort een volgende top over de crisis in Afghanistan. Volgens het WFP moeten zij snel weer humanitaire hulp opzetten.
"Als de internationale gemeenschap niet in actie komt, zullen we vrijwel zeker de ondervoedingscijfers zien stijgen", waarschuwt WFP-zegsman Belgrave. "Nu de winter snel nadert, zijn we bang dat wanneer de sneeuw begint te vallen, het te laat zal zijn. Gemeenschappen zullen worden afgesloten van de buitenwereld en hulp van het Wereldvoedselprogramma zal hun enige reddingsboei zijn."
