Tientallen doden in onze buurlanden, huizen die onder water staan en wegen die in rivieren veranderen. Het zijn situaties die we niet gewend zijn in West-Europa. Toch is het nu werkelijkheid. Is dit een voorproefje voor wat ons in de toekomst te wachten staat?
Wat we nu zien in Limburg, België en Duitsland is uniek, maar zal in de toekomst vaker voorkomen. "Niet elke maand of elk jaar, maar wel meer dan een keer in de honderd jaar", zegt Niko Wanders, universitair docent hydrologie.
Ook Maarten Kleinhans, hoogleraar rivieren en delta's, denkt dat we ons schrap moeten zetten voor meer overstromingen. "De gevolgen van de klimaatverandering moeten we nog merken. Het wordt absoluut erger dan dit. Dat staat vast. We weten alleen niet wanneer. We hebben zelf in de hand hoeveel erger het wordt."
Hoe erg is de situatie?
Afgelopen week werden door hevige regenval meerdere records verbroken. De waterstand van de rivier de Maas kwam net zo hoog als in 1993. Toen overstroomden grote delen van Limburg. De afgelopen tientallen jaren is de Maas verbreed en zijn er dijken aangelegd, waardoor de rivier meer aankan dan toen.
Ook onze buurlanden worden geteisterd door de wateroverlast. In Duitsland zijn meer dan honderd mensen om het leven gekomen. Ze zijn meegesleurd door de krachtige waterstroom, of zijn verdronken in hun kelder. Meer dan 1000 mensen worden nog vermist. In België zijn meer dan twintig mensen overleden. Huizen, straten en auto’s staan volledig onder water.
Om erger te voorkomen, benadrukt Kleinhans dat de CO2-uitstoot omlaag moet. Daarbij komen broeikasgassen vrij in de lucht, bijvoorbeeld door de uitlaatgassen van auto's of het verbranden van kolen, waardoor we dus uiteindelijk vaker te maken krijgen met extremer weer. Kleinhans: "Dertig jaar geleden hadden we nog keuze. Nu hebben we die niet. Punt. Het is erop of eronder."
Extra kwetsbaar gebied
Ook universitair docent Wanders wijst naar de CO2-uitstoot. Door klimaatverandering stijgt de temperatuur in onze atmosfeer steeds iets meer. Dat betekent dat ook de lucht warmer wordt en meer vocht vasthoudt. Zo neemt de kans op extreme regenval toe.
De hoogteverschillen in Limburg, België en Duitsland maken het gebied extra kwetsbaar. "Als het water valt, zoekt het snel een laaggelegen punt. Tegelijkertijd ligt het ook aan de Maas, dat is een regenrivier. Daar komt ook water uit de Ardennen terecht als het hard heeft geregend", zegt Wanders.
Ook in België en Duitsland zijn rivieren buiten hun oevers getreden. Op beelden is te zien hoe mensen daar het dak op moesten vluchten:
Noodweer buurlanden: mensen vluchten dak op, terwijl huizen instorten
Volgens Jeroen Warner, hoofddocent rampenstudies, zijn we de afgelopen jaren vooral bezig geweest met rivierwater, maar zijn we slecht voorbereid op hele grote hoosbuien.
"We moeten nog grootschaliger denken in het afkoppelen van regenwater. We moeten bijvoorbeeld ophouden met tegeltuinen. Als iedereen in plaats daarvan gras en bloemen in zijn tuin heeft, kan het water daarheen."
Ruimte geven aan water
Ook Kleinhans denkt dat we ons anders kunnen voorbereiden: "Nu zijn we vooral bezig met het gebied tussen de dijken, maar er wonen nog heel veel mensen op plekken waar je eigenlijk niet wil wonen. We moeten nog meer ruimte geven aan het water, buffers aanleggen waar het regenwater heen kan. Het hele stroomgebied van een rivier moet bekeken worden. Dat beheer kan echt nog veel beter. Je moet dit doen samen met de landbouw en stedenbouw, maar ook op internationaal niveau. Water uit België en Duitsland, komt uiteindelijk ook onze kant op."
Toch gaat er ook veel goed in ons land. Want terwijl er in Duitsland inmiddels meer dan honderd mensen overleden zijn, is er voor zover bekend in Nederland niemand overleden. Hoe kan dat?
Nog geen doden in Nederland
Volgens hoofddocent rampenstudies Warner is dat het bewijs dat we ook dingen op orde hebben. "We staan meteen op onze achterste poten als het gaat om overstromingskans. In Duitsland heb je gebieden waar niemand woont, dus dan is er ook minder focus op. Het bewustzijn in Duitsland is veel minder groot"
"Nederland is natuurlijk een waterland", zegt hydroloog Wanders. "Ik durf wel te zeggen wij de beste dijken ter wereld hebben. Wij hebben heel veel maatregelen getroffen in de afgelopen jaren en zullen dat ook blijven doen."
