In Duitsland is vanmorgen een omstreden wet opgesteld waarmee het kabinet zelf lockdowns kan opleggen voor heel het land. Tot nu mochten de zestien deelstaten nog veel zelf bepalen, maar die aanpak leidt niet tot succes. En dus wil bondskanselier Angela Merkel de macht naar zich toetrekken.
Het gaat niet goed met het afremmen van het coronavirus bij onze oosterburen. Directeur Lothar Wieler van het Robert Koch Institut, de Duitse tegenhanger van het RIVM, noemde de coronacijfers dit weekend 'zeer, zeer ernstig'.
Inmiddels is de grens van drie miljoen besmettingen gepasseerd, terwijl het aantal nieuwe infecties per 100.000 inwoners - een belangrijke maatstaf in Duitsland - is gestegen naar 136. Dat is een verdubbeling vergeleken met begin maart. Ook het aantal nieuwe ziekenhuisopnames en coronadoden nemen weer toe.
'Lappendeken van regels'
De cijfers zorgen voor kritiek op de regionale aanpak, zegt correspondent Jeroen Akkermans vanuit Berlijn. "Dat heeft alles te maken met het feit dat Duitsland een federale staat is met zestien deelstaten. En die hebben nu zestien verschillende aanpakken."
Zo kan het zijn dat in bijvoorbeeld stad Tübingen in de deelstaat Baden-Württemberg de terrassen en winkels alweer deels open zijn in het kader van een experiment, maar dat andere dorpen en gemeentes die dat ook graag willen, dat niet mogen. Akkermans: "Merkel wil vooral meer eenheid, ze wil af van de huidige lappendeken aan regels."
Op dit moment is het zo dat de Duitse deelstaten zelf mogen beslissen over onder meer een avondklok en het openen van winkels, scholen en crèches. Het idee van dit beleid was dat deelstaten zo lokaal konden ingrijpen en dat burgers de maatregelen zo beter zouden begrijpen, en dus netjes zouden volgen. Maar hoe langer de crisis duurt, hoe meer kritiek er komt op de Duitse strategie.
Emotionele Merkel doet oproep aan bevolking
Nationaal probleem
Volgens Georgi Verbeeck, professor Duitse geschiedenis aan de Universiteit van Maastricht en de KU Leuven, is de beeldvorming volledig veranderd. "In de eerste fase van de pandemie werd de aanpak van Duitsland voorgesteld als het schoolvoorbeeld van een rustige en doortastende aanpak en ook Merkel werd geprezen. Maar dat beeld begint nu te kantelen en dat heeft voor een groot deel te maken met verbrokkeling van het beleid."
Verbeeck noemt het deels losse en deels strenge beleid niet effectief. "Als iedereen zijn eigen koers vaart, werkt dat niet. Corona is geen regionaal, maar een nationaal probleem. Dus volgens Merkel moet het dan ook nationaal worden aangepakt, zoals bij ons in Nederland. Maar dan zouden de deelstaten zich gepasseerd voelen."
Tik op de vingers
Dat bleek onlangs nog. Merkel wilde met Pasen de coronaregels aanscherpen, maar krabbelde binnen een dag terug onder grote druk van de deelstaatpremiers.
Een stevige tik op de vingers voor Merkel, die dit najaar na liefst zestien jaar afzwaait en zo graag de geschiedenisboeken in wil gaan als succesvolle bondskanselier die haar land goed achterlaat, en zodat ook haar partij CDU haar opvolger kan leveren.
Goed om te weten is dat 2021 in Duitsland een belangrijk verkiezingsjaar is. Er zijn landelijke verkiezingen in september en verkiezingen in zes deelstaten. Dat noemen de Duitsers een Superwahljahr (superverkiezingsjaar). Verbeeck: "Politici in deze deelstaten willen zich nu daarom maar al te graag profileren. Dat maakt het moeilijk voor Merkel om landelijk een uniform beleid te voeren."
Nieuwe wet
Nu wil Merkel dus opnieuw de regels aanscherpen. In het wetsvoorstel staat dat het mogelijk wordt om landelijk in te grijpen en de deelstaten te passeren. Dat zou dan kort en krachtig moeten gebeuren door een tijdelijke strenge landelijke lockdown. "Dit wordt een 'overbruggingslockdown' genoemd", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut bij de Universiteit van Amsterdam. "Zo moet er een brug worden geslagen tussen de huidige situatie en de periode waarin vaccinaties aanslaan en ze kunnen versoepelen."
Wat hem verbaast is dat er hier in Nederland - in tegenstelling tot Duitsland - wel wordt gesproken over versoepelingen. Jürgens: "Terwijl het besmettingsniveau bij ons veel hoger is dan in Duitsland. Maar in Duitsland hoor je niets over versoepelingen, daar wil men geen valse hoop geven. Ook zijn er een aantal Duitse virologen die keihard waarschuwen dat het misgaat als er niet strenger wordt ingegrepen."
Het wetsvoorstel moet nu eerst definitief worden goedgekeurd. Hierover wordt nog gestemd door de Bondsraad, waarin de zestien deelstaten zijn vertegenwoordigd. Akkermans: "Daarmee is het zeer de vraag of de wet wordt aangenomen. Dat is nog geen gelopen race."
