Belarus is, na het insturen van twee liedjes die door hun politieke lading niet aan de regels voldoen, gediskwalificeerd voor het Eurovisiesongfestival. De nummers lijken de spot te drijven met de tegenstanders van president Loekasjenko, die al driekwart jaar tegen het regime protesteren.
De bom barstte in augustus 2020 na de presidentsverkiezingen. Loekasjenko claimde de winst, met naar eigen zeggen 80 procent van de stemmen. Maar er zijn volop aanwijzingen voor verkiezingsfraude. Dat pikken veel Belarussen niet.
De betogingen worden op brute wijze neergeslagen en meer dan 30.000 mensen zijn al opgepakt. Een aantal is gedood, veel demonstranten zijn gewond geraakt.
'Stemmen van het Volk'
De politieke arena is nu uitgebreid naar het Eurovisiesongfestival. De staatsomroep nomineerde en paar weken geleden de band Golosy Zmesta ('Stemmen van het Volk') voor deelname, maar het nummer met de titel 'Ik zal je leren' werd afgekeurd.
De band zingt onder meer "Ik zal je leren op de melodie te dansen, ik zal je leren het aas te pikken, ik zal je leren in de pas te lopen." Het lijkt daarmee de spot te drijven met de tegenstanders van Loekasjenko.
"Het nummer had zo een lijflied kunnen zijn van de staatspolitie", zegt Wit-Ruslanddeskundige Franka Hummels. "Het gaat over het onder de duim houden van de bevolking en hoe je je goed moet gedragen. Natuurlijk kan je het nummer altijd in een andere context plaatsen, maar als je kijkt naar de achtergrond van de band en de manier waarop Loekasjenko zich profileert, is het geen toeval."
"De bijnaam van Loekasjenko is 'vadertje', zo stelt hij zich op naar de bevolking. Hij wil laten zien dat het land nog niet klaar is om voor zichzelf te zorgen. Dat komt ook naar voren in het nummer."
De band Golosy Zmesta heeft eerder gezegd trouw te zijn aan de president. Het afvaardigen van de band naar het songfestival in Rotterdam zou voor Loekasjenko dus een veilige keus zijn.
Bedreiging
"Eigenlijk zou de band die vorig jaar naar het songfestival zou gaan, dit jaar opnieuw worden gestuurd", zegt Hummels. "Maar zij zijn als kandidaat verwijderd toen ze lieten weten openlijk te willen praten met de media in het buitenland. Dat zag Loekasjenko als bedreiging."
Gisteren werd de tweede inzending van de band Golosy Zmesta ook afgewezen. Wat de tekst was van het nieuwe nummer, is niet duidelijk.
'De zomer is van ons'
Even leken de betogers een winterstop te houden. De betogingen vonden vooral plaats in kleine kring. Maar deze week probeert oppositieleidster Svetlana Tichanovskaja de demonstraties opnieuw aan te wakkeren. "De winter was van Loekasjenko, de zomer is van ons", zegt Tichanovskaja.
Volgens Ruslandkenner Hubert Smeets is de situatie in Belarus alleen maar verslechterd. "De manier waarop de oproerpolitie optreedt tegen demonstranten is totale willekeur. Iedereen kan zomaar opgepakt worden. Veel mensen krijgen lange gevangenisstraffen of worden ontslagen. Driekwart van de economie is in handen van de staat. Het is niet zo makkelijk om dat vol te houden", zegt Smeets.
"Het gaat er nogal anders aan toe dan hier, het is niet even demonstreren op het Museumplein. Er wordt daar ook ongelofelijk hard geslagen. Het is een wonder er zo weinig doden zijn gevallen."
Sancties Europa
Europa doet wel iets, zegt Smeets. "Maar het probleem is dat Loekasjenko geen krimp geeft", zegt Smeets. "Er worden vanuit Europa sancties opgelegd. De EU heeft Loekasjenko bijvoorbeeld niet erkend als winnaar van de verkiezingen. Maar het zijn geen spectaculaire sancties."
"Dat de songfestivalliedjes nu worden afgekeurd, kun je zien als een soort boycot vanuit Europa", zegt Smeets. "Dat is wel vaker gebeurd. Wit-Rusland zou dit jaar het WK ijshockey organiseren, maar ook dat zijn ze kwijt."
Steun Poetin
"Zolang Loekasjenko vanuit het Kremlin wordt beschermd, zal er waarschijnlijk niet veel veranderen, denkt Smeets. "Maar in Belarus zelf zit zeker potentie voor een mooie toekomst. Het is een van de hoogstopgeleide landen van Oost-Europa."
Franka Hummels verwacht dat de betogers uiteindelijk niet zullen winnen. "Ik ben niet gerust op een positieve afloop. Daarmee bedoel ik eerlijke verkiezingen en dat Loekasjenko aftreedt. Zolang hij de steun van Poetin heeft, wordt het heel lastig", zegt Hummels.
