Nipte meerderheid Zwitsers stemt voor boerkaverbod

Het is een discussie die de afgelopen jaren in veel Europese landen speelt: moet er een verbod komen op het dragen van gezichtsbedekkende kleding? Nederland kwam in 2019 met een antwoord: een gedeeltelijk verbod.

Geen boetes

Dat gedeeltelijke verbod betekende dat het dragen van zulke kleding verboden werd in openbare ruimtes, zoals in het onderwijs, de zorg en het openbaar vervoer. Op straat mag het nog wel. Afgelopen oktober werd bekend dat een jaar boerkaverbod nog geen enkele boete had opgeleverd.

Toch lijkt de discussie nog wel te leven. In veel stemwijzers voor de komende Tweede Kamerverkiezingen is een stelling te vinden over het al dan niet afschaffen van het verbod. Daarbij gaat het trouwens dus niet letterlijk om een boerkaverbod, maar om gezichtsbedekkende kleding in het algemeen. Dus ook bivakmutsen bijvoorbeeld.

'Stop extremisme!'

Dat geldt ook voor Zwitserland. Al lijkt het wetsvoorstel wel degelijk bedoeld tegen de islam. Het initiatief komt van de rechts-populistische Zwitserse Volkspartij (SVP). Op campagneposters van de partij staat een vrouw in een nikab afgebeeld met de tekst: 'Stop extremisme!'

"Gezichtsbedekkende kleding is een symbool voor de extremistische, politieke islam die steeds zichtbaarder wordt in Europa. Dat hoort niet in Zwitserland thuis", zegt SVP-politicus Walter Wobmann. "In Zwitserland hebben we de gewoonte dat je je gezicht laat zien. Dat is vrijheid."

Probleem bestrijden

"Als er een probleem is, bestrijden we het graag voordat het uit de hand loopt", zegt een andere SVP-politicus. "Gelukkig zijn er maar weinig vrouwen in Zwitserland die een boerka dragen."

Uit onderzoek van de Universiteit van Luzern blijkt dat er maar zo’n 30 vrouwen in Zwitserland gezichtsbedekkende kleding dragen. Zo’n 5 procent van de Zwitserse bevolking is moslim, de meeste zijn afkomstig uit Turkije, Bosnië-Herzegovina en Kosovo.

Een islamitische raad in het Alpenland noemt het een 'zwarte dag' voor moslims. "Dit vergroot de ongelijkheid en bevestigt het buitensluiten van de moslimminderheid." 

Ook de regering en een meerderheid in het parlement waren tegen een verbod. De regering vond het niet haar taak om te beslissen wat vrouwen wel of niet mogen dragen. Daarom stelden ze voor dat mensen verplicht hun gezicht zouden moeten laten zien als dat nodig was voor identificatie, in plaats van een geheel verbod.

Directe democratie

Je vraagt je misschien af waarom er dan überhaupt over gestemd is, als een meerderheid van het parlement al tegen was. Dat komt door de directe democratie in Zwitserland. Zolang 100.000 van de in totaal 8,6 miljoen Zwitsers een handtekening zetten onder een potentieel onderwerp voor een referendum, dan vindt het referendum ook daadwerkelijk plaats. De uitslag daarvan is bindend.

De Zwitsers gaan daardoor wel heel vaak naar de stembus. Zulke referenda vinden al gauw 3 tot 4 keer per jaar plaats. In 2009 stemden de inwoners voor een verbod op het bouwen van minaretten bij moskeeën, ook een voorstel van de SVP. Ook lieten de Zwitsers via referenda meermaals weten tegen het lidmaatschap van de Europese Unie te zijn.

Zwitserland gaat verder

Het verbod op gezichtsbedekkende kleding gaat in Zwitserland dus iets verder dan in Nederland. Ook op straat worden boerka’s, nikabs en bivakmutsen verboden.

Daarmee sluit het land aan bij het volledige verbod in landen als België en Frankrijk. Maar er zijn ook landen waar er alleen regionale regels zijn. Dit is een overzicht van Europa:

Het dragen van gezichtsbedekkende kleding bij gebedshuizen in Zwitserland blijft wel toegestaan.