Heel Europa is in de ban van de tweede coronagolf, maar wat is nu de beste aanpak om het coronavirus onder controle te houden? De aanpak van Europese landen kan behoorlijk van elkaar verschillen en het effect ervan ook. Dat bewijst Scandinavië. Een soortgelijke aanpak kan leiden tot totaal verschillende cijfers.
Vooropgesteld, de regels in Nederland zijn strenger dan in welke van de vier Noord-Europese landen dan ook. Dat zijn Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland. Maar de coronamaatregelen van die vier landen verschillen van elkaar. En het effect dus ook.
Scandinavië laat zien dat een strenge aanpak niet per se leidt tot minder besmettingen dan een buurland met minder strenge regels. Dit zijn allereerst de regels per land:
Denemarken
De maximale groepsgrootte is tien, ook bijvoorbeeld bij bruiloften. Alle wedstrijden in de Deense eredivisie zijn afgelast. De horeca is in Denemarken open, maar restaurants, bars en cafés moeten om 22:00 uur sluiten. Evenementen gaan niet door en een mondkapje is op bijna alle openbare plekken verplicht.
Bovenstaande maatregelen konden niet voorkomen dat het aantal besmettingen in Denemarken stijgt. En dus zijn deze week in 38 zogenaamde risicogebieden, waaronder hoofdstad Kopenhagen, strengere maatregelen ingegaan. Lessen op scholen en universiteiten worden er uitsluitend nog online gegeven. Daarbij mag de horeca net zoals in Nederland alleen nog maar op afhaalbasis open en culturele instellingen moeten dicht.
Zweden
Zweden staat bij veel mensen al sinds het begin van de coronacrisis bekend als hét Europese land waar alles nog kan. Dat beeld probeert Zweden door een zware tweede golf een beetje bij te stellen. Toch houden de Zweden het vooral nog bij adviezen. Ze vragen de bevolking niet van het openbaar vervoer gebruik te maken, niet naar andere regio’s te reizen en niet naar de horeca te gaan. Maar het kan wel.
Ook in de eerste golf was de horeca in Zweden gewoon open:
Want de horeca is open. Er mogen maximaal acht gasten aan een tafel zitten. Kom je met een groep groter dan acht, dan ben je gewoon welkom. Je moet alleen een tweede tafel reserveren en die tafel moet een meter verwijderd zijn van de andere tafel die je gereserveerd hebt. Alcohol wordt tussen 22:00 uur en 11:00 uur niet geschonken.
De maximale groepsgrootte is net als in de horeca acht. Alleen bij begrafenissen is het 20. Daarnaast is er een toegangsverbod tot het land, maar opvallend: alleen voor mensen buiten de EU. Kom je uit de Europese Unie, Noorwegen, Zwitserland of Groot-Brittannië, dan ben je gewoon welkom. Mits het land waar je vandaan komt het toelaat uiteraard. Tot slot, mondkapjes zijn niet verplicht, ook niet in verpleeghuizen.
Noorwegen
Noorwegen heeft een strengere maximale groepsgrootte dan Denemarken en Zweden. Thuis mag je niet meer dan vijf gasten ontvangen. De Noren moeten net als hun buurlanden éém meter afstand van elkaar houden. Kinderen op de basisschool hoeven dat niet. Maar gaan die kinderen vervolgens op bezoek bij hun opa's en oma's, dan moeten ze niet één, maar twee meter afstand houden.
De horeca is open. Na middernacht mag er geen alcohol meer worden geschonken, er mogen na 22:00 uur geen nieuwe gasten meer binnenkomen en iedereen die gaat zitten moet zijn of haar contactgegevens achterlaten.
Qua reizen is Noorwegen streng. De Noren worden opgeroepen niet naar andere regio's te reizen. Voor buitenlanders is reizen naar Noorwegen lastig. Allereerst moet je een negatieve testuitslag laten zien die niet ouder is dan 72 uur. Als je niet in Noorwegen werkt of woont moet je vervolgens naar een zogenaamd quarantaine-hotel waar je getest wordt en minimaal tien dagen in quarantaine moet.
Finland
De Finse aanpak is vrij los. Reizen binnen Finland is toegestaan en reizen naar Finland vanuit EU-landen kan ook. Bij aankomst word je gevraagd veertien dagen in quarantaine te gaan of twee vrijwillige coronatests te doen in ruil voor een kortere quarantaine, maar het is niet verplicht. Zelfs vanuit een aantal niet-Europese landen kan je Finland in.
De horeca is in heel Finland open. Er is geen restrictie tot hoe laat ze open mogen zijn. In de meeste regio's mag er na middernacht geen alcohol meer worden geserveerd. Horecagelegenheden die vooral alcohol schenken mogen tot 01.00 uur openblijven en op z'n vroegst om 14:00 uur openen. In bepaalde regio’s waar het aantal besmettingen hoger ligt is er wel een opgelegde sluitingstijd en mag er maar een beperkt aantal mensen worden ontvangen. Evenementen zijn in Finland toegestaan, als de bezoekers maar genoeg afstand van elkaar kunnen houden.
Noorwegen en Finland doen het beter
Al met al zijn Denemarken en Noorwegen op veel gebieden strenger dan Zweden en Finland. Je zou dus kunnen verwachten dat Denemarken en Noorwegen beter in staat zijn om het coronavirus onder controle te krijgen. Maar dat blijkt niet zo te zitten. Dit is het aantal besmettingen per 100.000 inwoners in de afgelopen 14 dagen bij elkaar opgeteld:
In Noorwegen, met een strengere aanpak en in Finland, met een losse aanpak, weten ze het aantal besmettingen onder controle te houden. Veel minder is dat het geval in het wat strengere Denemarken, waar het aantal besmettingen per 100.000 inwoners bijna gelijk is aan dat bij ons. Zweden, bekend om de soepele aanpak, heeft er de meeste: 739.
Meerdere factoren
Betekent dat dat de juiste aanpak voor het coronavirus niet is vast te stellen? Die conclusie is nog te voorbarig. Volgens Scandinavië-deskundige Petra Broomans van de Universiteit Groningen spelen er meerdere factoren mee. "Allereerst de aanpak die per land verschilt. Maar ook bevolkingsdichtheid speelt een grote rol", zegt Broomans.
"Noorwegen heeft een bevolkingsdichtheid van 14 inwoners per vierkante kilometer. Finland 16, Zweden 23 en Denemarken 136. Dat zou bijvoorbeeld kunnen verklaren dat Denemarken het qua cijfers minder goed doet. De Zweedse staatsepidemioloog Anders Tegnell zei in een interview al dat Noorwegen en Finland uitzonderingen zijn, omdat ze zo dunbevolkt zijn."
"Daarbij is de invloed van stedelijke gebieden van belang", zegt Broomans. "Vooral Denemarken en Zweden hebben een aantal gebieden met grote steden en dus veel mensen in de buurt van elkaar, zoals de regio Kopenhagen, de provincie Skåne in Zweden en de regio Stockholm."
Gereserveerde Noren
Scandinaviërs zijn over het algemeen vrij gehoorzaam. Toch zijn er volgens Broomans wel een aantal kleine verschillen. "Noren zijn nog iets gereserveerder dan Zweden. Veel Noren zullen het dus wellicht ook minder erg vinden om geïsoleerd te zijn. Zeker als ze zich in hun prachtige natuur kunnen isoleren. Ook is sociaal contact na werk in Zweden wat gewoner dan in Noorwegen. En meer contact is meer risico."
Broomans vervolgt: "Zeker in de grote steden in Zweden zijn mensen opener voor contact. Dat wil niet zeggen dat de Zweden in landelijke gebieden grote moeite zouden hebben met geïsoleerd zijn. Sowieso is het verschil tussen stad en platteland groot. En die stedelijke gebieden zijn er toch vooral in Zweden. Wat ook nog een rol speelt: het is een grillig virus dat geen volksaard kent."
Geen garantie
Het is inderdaad niet gezegd dat de huidige goede cijfers van Noorwegen en Finland een garantie zijn voor de toekomst. Dat is te zien in Duitsland. Maandenlang werden onze oosterburen gezien als land dat het virus goed wist te beteugelen. Toch werd er vandaag een nieuwe lockdown afgekondigd, omdat de cijfers nu razendsnel oplopen.
