Verdriet en vernielingen in en rond Nagorno-Karabach. Vanwege het vredesakkoord dat deze week werd ondertekend, moeten Armeense bewoners die plekken verlaten. In een chaotische uittocht nemen ze alles mee wat ze kunnen. Wat achter blijft, gaat in rook op.
Na jaren bittere strijd voelt het voor veel Armeniërs als het ultieme verlies. In auto's volgeladen met kleren en meubels vertrekken ze uit dorpen in en rond de betwiste regio Nagorno-Karabach. De verplichte verhuizingen zijn het gevolg van een vredesakkoord dat Armenië eerder deze week met Azerbeidzjan sloot.
De twee landen strijden al jarenlang om de macht in Nagorno-Karabach. Maar de Armenen bleken de afgelopen weken niet opgewassen tegen Azerbeidzjan, dat over veel meer geld en een sterker leger beschikt. Met tegenzin ondertekenden ze het bestand.
In brand
Veel dorpen vallen daardoor dit weekend in Azerbeidzjaanse handen. Het lijkt daarbij vooral om de grond te gaan. Want de Armenen die vertrekken, verbranden massaal hun huizen en spullen die ze niet mee kunnen nemen.
Armenen steken eigen huizen in brand na vredesakkoord
De beelden van die vernielingen zorgen voor woede bij Azerbeidzjanen. Zij zien het vertrek van het Armeense volk uit dorpen zoals Kalbajar als gerechtigheid. Die hadden in hun ogen nooit door Armeniërs bewoond mogen worden omdat ze op Azerbeidzjaans grondgebied liggen.
Maar de Nederlandse Marie Noëlle heeft juist begrip voor de brandstichtingen. Ze ziet het als een daad van verzet. "Stel je voor dat je zelf noodgedwongen moet vertrekken en er iemand anders in je huis gaat wonen. Dat laat je toch niet toe?"
Opmerkelijke taferelen
Noëlle heeft een Armeense achtergrond en nog veel familieleden die in Nagorno-Karabach wonen. Rond dat gebied worden de verlaten huizen die nog wel overeind staan ingenomen door Azerbeidzjaanse soldaten. Het zorgt voor opmerkelijke taferelen.
Zo dansen op onderstaande beelden soldaten op muziek en video's die Armeense gezinnen van eigen feestjes hebben opgenomen.
Noelles maag draait ervan om. "Dat ze die video's van onze mensen bekijken en daarmee hun privacy schenden is al erg. Maar dat ze het zelfs ook nog vastleggen, maakt het helemaal naar. Ze lachen het Armeense volk gewoon in het gezicht uit."
Vredesakkoord
Het gebeurt allemaal na de bekendmaking van een vredesakkoord begin deze week. Woedende demonstranten stormden vlak daarna het Armeense parlement binnen. Ze vinden het onbegrijpelijk dat de president zich gewonnen gaf en eisen dat hij opstapt.
"Maar eigenlijk kon die beslissing niet uitblijven", verzucht Noëlle. De weken van zware gevechten zorgden vooral aan Armeense kant voor veel slachtoffers.
"En tegen die Azerbeidzjaanse misdaden, gesteund door Turkije, deed de rest van de wereld niks. Iedereen was te druk met corona en de Amerikaanse verkiezingen. Armenië kon zonder steun niet anders dan akkoord gaan."
Betekenis van deal
Azerbeidzjan lijkt met het vredesakkoord de grote winnaar. Dat land had in de wekenlange en heftige strijd flinke stukken land veroverd die in handen waren van Armenië. In de deal tussen alle partijen werd afgesproken dat Azerbeidzjan die stukken mag behouden.
Verder is overeengekomen dat alle militaire gevechten per direct moeten stoppen. Russische vredestroepen patrouilleren in de regio om dat staakt-het-vuren in de gaten te houden. Het gaat om naar schatting tweeduizend soldaten die er minstens vijf jaar zullen verblijven.
Tot slot hebben Armenië en Azerbeidzjan toegezegd elkaars krijgsgevangenen over te leveren. Hetzelfde geldt voor de lichamen van overleden soldaten. Bij de gevechten zouden de afgelopen periode duizenden militairen omgekomen zijn.
Naast Azerbeidzjaanse troepen arriveren ook Russische soldaten in de fel betwiste dorpen. Rusland speelde een cruciale rol in de deal en moet er volgens president Poetin helpen de rust terug te laten keren.
Marie Noëlle is blij met de steun, al vreest ze dat de huidige uittocht van Armeniërs uit de regio nog maar het begin is. "Als het aan Azerbeidzjan ligt, pakken ze heel Nagorno-Karabach. Ze zijn nog naar net begonnen."
Vluchten
Het vredesakkoord zou dat op papier moeten voorkomen. Alle partijen zijn akkoord gegaan met het neerleggen van de wapens. Maar veel Armeniërs die nog in Nagorno-Karabach wonen, zijn niet overtuigd. "Mijn familie woonde generaties lang in de hoofdstad Stepanakert", vertelt Noëlle. "Maar er heerst veel onduidelijkheid over de effectiviteit van de deal."
"Als alles precies gaat zoals deze week is afgesproken zouden ze in die stad veilig moeten zijn. Maar na weken van oorlog hebben ze gekozen om naar Jerevan, de hoofdstad van Armenië, te vertrekken. Al vrezen zij net als ik dat in de toekomst zelfs die plek op het spel komt te staan."
