Wat is er over van IS? 'Ze zijn verzwakt, maar de organisatie blijft bestaan'
Eenlingen zeggen al snel te handelen uit naam van IS.
Beeld © Zuma Press
Het is voor ons vanzelfsprekend dat we bij de Belgische en Duitse grens niet meer worden tegengehouden. Dat kan allemaal door het Schengenverdrag, waardoor de binnengrenzen van Europa open zijn. Maar als het aan de Franse president Macron ligt, wordt dat verdrag hervormd. De aanleiding: de verschillende aanslagen in Europa de afgelopen weken uit naam van IS. Maar bestaat IS eigenlijk nog wel?
Macron wil een snel en gecoördineerd Europees antwoord op terreur. Volgens hem is dat antwoord: gemeenschappelijke Europese databanken, meer uitwisseling van informatie, meer strafrechtelijke samenwerking en gegevensuitwisseling van vliegtuigpassagiers. Daarnaast vindt hij dat haat en opruiing op het internet sneller moeten worden verwijderd.
De Europese leiders spreken elkaar via een videoverbinding.
Ook moet de Schengenzone worden hervormd. De Franse president wil migratie en terrorisme niet met elkaar verwarren, maar heeft wel het idee dat er een verband is. Dat liet hij vandaag weten op een digitale Europese top waarop nog geen knopen werden doorgehakt: de EU-leiders praten in december verder.
Aanslag in Wenen
Aanwezig bij de top waren onder anderen Mark Rutte, de Duitse bondskanselier Merkel en de Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz. Dat juist Kurz er ook bij was, is niet verwonderlijk. De Oostenrijkse hoofdstad Wenen werd vorige week nog opgeschrikt door een aanslag waarbij vier mensen omkwamen.
Ooggetuigen vertellen over de aanslag in Wenen:
In Frankrijk werden Parijs en Nice de weken ervoor slachtoffer van terreur. Al die aanslagen leken uit naam van Islamitische Staat (IS) te worden gepleegd. Maar is dat wel zo? Wat is er eigenlijk nog over van de organisatie? Terrorismedeskundige Jelle van Buuren geeft antwoord.
Hoe groot is het IS-gebied in het Midden-Oosten nog?
"Vele malen kleiner dan in de hoogtijdagen van het kalifaat", zegt Van Buuren. "Maar IS heeft in Syrië nog steeds grondgebied onder controle, vooral in de regio ten noorden van Idlib. In andere delen van het land, zoals bij Damascus, hebben ze geen grondgebied meer, maar zijn ze wel nadrukkelijker aanwezig met guerrilla-eenheden die aanslagen plegen."
Einde van het kalifaat: opkomst en ondergang van terreurbeweging IS
Van Buuren vervolgt: "Daarbij is IS in Irak nog steeds actief en wint het ook aan kracht, zeker nu de coalitietroepen zich hebben teruggetrokken. In het eerste kwartaal van 2020 werden honderden aanvallen en aanslagen geteld."
Kun je IS eigenlijk nog een organisatie noemen?
"Ja, IS is nog steeds een organisatie, ook al is die verzwakt. Er is een nieuwe leider en in geïmproviseerde gevangeniskampen zitten zo’n tienduizend IS-strijders. De bewaking daarvan gaat steeds moeizamer. De vrees is dat ze kunnen uitbreken en de IS-eenheden verder kunnen versterken."
Wat is de rol van IS in Europa?
"IS heeft geen directe rol gespeeld bij de recente aanslagen, maar heeft de terroristen wel geïnspireerd en politiek-religieus gevoed. De extremistische ideologie is nog steeds springlevend en eenlingen of kleine groepjes voeren zelfstandig aanslagen uit die dan vaak door IS worden geclaimd."
De grootste aanslag in Europa vond plaats in Parijs.
"Het is wel zo dat volgens het laatste dreigingsbeeld van de NCTV, de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid, IS nog wel steeds de ambitie heeft om aanslagen in Europa te plegen. Om dat te doen proberen ze nieuwe structuren en netwerken op te bouwen."
Geldt dat ook voor Nederland?
"Voor Nederland geldt hetzelfde als voor andere Europese landen. IS stuurt hier geen netwerken of groepen direct aan, maar het is wel de inspiratiebron voor het jihadistische milieu dat volgens de AIVD uit zo’n 500 personen bestaat."
De aanslag in Utrecht kwam hard aan:
"De directe geweldsdreiging in ons land is laag, maar het kan gebeuren dat er vroegtijdig plannen worden ontdekt om aanslagen te plegen. En als het gebeurt, komt dat meestal door een eenling, zoals bij de tramaanslag in Utrecht."
In Parijs in 2015 en in Brussel in 2016 pleegde IS grote gecoördineerde aanslagen. Worden die nog steeds gepland?
"De inschatting is dat IS op dit moment niet in staat is grote gecoördineerde aanslagen te plegen. De dreiging komt vooral van eenlingen of kleine groepjes die zelfstandig opereren. Ook is er de dreiging van individuen die hebben geprobeerd naar het kalifaat uit te reizen, maar tegengehouden zijn en daarvoor in de gevangenis hebben gezeten. Dat gold bijvoorbeeld voor de jihadist die in Wenen een aanslag pleegde."
De Brusselse luchthaven is zwaar beschadigd na een aanslag in 2016.
Is het dan wel terecht dan we het alleen over IS hebben?
"Naast IS is ook al-Qaeda nog steeds actief. Ook dat heeft de intentie om aanslagen in het Westen te plegen. Al-Qaeda riep al op tot moordaanslagen op beledigers van de profeet. Geert Wilders is er daar ook één van."
Hoe komen de terroristen aan wapens en financiële middelen?
"Geld kan ingezameld worden, in het criminele circuit worden verdiend of via fraude worden verkregen. Wapens zijn relatief makkelijk te verkrijgen op de zwarte markt. Inmiddels weten we ook dat sommige jihadisten eerder carrière maakten in het criminele milieu. Zij kennen de weg daar dus goed. Of ze kunnen via hun oude straatcontacten makkelijk aan illegale wapens komen", zegt Van Buuren.
Video gedode Afghaanse student gaat viral: 'Blijf lachen'
Altijd weten wat er speelt?
Download de gratis RTL Nieuws-app en blijf op de hoogte.
