De abortus van een foetus met een aangeboren afwijking is in strijd met de Poolse grondwet. Dat heeft het hooggerechtshof in Polen vanmiddag besloten. Dat komt bijna neer op een totaalverbod op vroegtijdig afbreking van zwangerschappen.
In Polen waren er al hele strenge regels over abortussen. Het was slechts toegestaan in drie gevallen: wanneer de zwangerschap is ontstaan vanuit verkrachting of incest, als de gezondheid van de moeder in gevaar is, of als de foetus ernstig beschadigd is.
Nu is ook die laatste reden geschrapt, terwijl die goed is voor 98 procent van alle legale abortussen. In Polen is een klein groepje conservatieve katholieken aan de macht. Die hadden eerder geprobeerd om abortus moeilijker te maken, toen nog tevergeefs.
Vorig jaar waren er ongeveer 1100 abortussen geregistreerd. Maar het daadwerkelijke aantal Poolse vrouwen dat abortus pleegt ligt ergens tussen de 80.000 en 120.000 per jaar, schat Rebecca Gomperts, arts en oprichter van stichting Women on Waves. ''Die kunnen dat op drie manieren doen: via abortuspillen, ondergrondse abortushelpers, of door te reizen naar een ander land'', vertelt Gomperts.
Waarvoor ze kunnen kiezen hangt ervan af hoe lang ze zwanger zijn en hoeveel geld ze kunnen besteden. ''In een vroeg stadium, tot 9 weken zwangerschap, kunnen ze via de Canadese online hulpdienst Women on Web een medische abortus krijgen. Zij helpen jaarlijks ongeveer 3000 Poolse vrouwen.''
In een later stadium kan het via een privékliniek – maar daar hangt een prijskaartje aan. ''Daarom reizen veel vrouwen naar een ander land. Ook naar Nederland, want samen met het Verenigd Koninkrijk zijn wij het enige land die 22 weken als grens hanteren.''
'Deze beslissing juist nu – is echt wreed'
''Het probleem treft vooral armere vrouwen. In Nederland kunnen de kosten van een abortus oplopen tot wel 1200 euro. Daar komt de reis dan ook nog bij. En vanwege het coronavirus is het haast onmogelijk om te reizen. Dat deze beslissing juist nu is genomen, is echt wreed. Zelfs als je het geld hebt, kan het nu niet vanwege alle coronamaatregelen'', zegt Gomperts.
De Poolse conservatieve regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) kwam al in 2016 met dit nieuwe wetsvoorstel, maar dat werd toen weer van tafel geschoven omdat er massaal tegen werd geprotesteerd. Nu is demonstreren niet een stuk lastiger vanwege de coronaregels. Opvallend, vindt Gomperts. ''Maar of daar expres zo over na is gedacht valt natuurlijk niet te bewijzen.''
Zorgwekkend
De macht van die conservatieve parlementariërs is volgens haar zorgwekkend: ''De PiS heeft in het verleden veel rechters ontslagen en vervangen door katholieke rechters. De rechterlijke macht is daardoor niet meer onafhankelijk. Er heerst een ontzettend autocratisch regime. Terwijl er ook een grote groep progressieve mensen is in Polen.''
Op sociale media laten mensenrechtenorganisaties weten de nieuwe wet te veroordelen. ''Dit betekent dat veel mensen mogelijk een uitweg vinden in heimelijke of onveilige abortussen, vooral mensen die het zich niet kunnen veroorloven om te reizen of privéhulp kunnen krijgen'', meldt Amnesty International via een tweet. ''Dit is een trieste dag voor ons allemaal.''
