Nergens ter wereld duurt het vormen van een regering zo lang als in België. Onze zuiderburen zitten al sinds december 2018 zonder regering. Daarmee staan ze op het punt hun eigen wereldrecord kabinetsformatie van 2010, destijds duurde het 541 dagen, te verbreken. Hoe kan het alweer zo lang duren en hoe blijft België nu draaiende?
We vragen het de Belgische politicologen Carl Devos en Dave Sinardet. Beiden grijpen terug naar de verkiezingen, die alweer in mei vorig jaar gehouden werden. Radicaal rechts en radicaal links wonnen destijds veel zetels.
Devos: ''De uitslag van die verkiezingen heeft geleid tot een compleet versnipperd partijlandschap. Je kunt het vergelijken met Nederland. Ook daar bestaat het politieke klimaat uit veel verschillende partijen. Toch is het in België nog een stukje ingewikkelder, omdat wij te maken hebben met twee landsdelen. Het Vlaamstalig Vlaanderen stemt vooral rechts, en het Franstalig Wallonië links.''
Onervaren partijleiders
Met man en macht is de afgelopen maanden toch geprobeerd een coalitie te vormen. Maar onderhandelingen liepen steeds op niets uit. En dat lag niet alleen aan het feit dat de standpunten van de partijen ver uit elkaar liggen.
Sinardet: ''Er waren veel onervaren partijleiders, die geen ervaring hadden met het vormen van een regering. Ze kenden elkaar ook niet en er was wederzijds veel wantrouwen''. De gemoederen lopen zo hoog op, dat er nu zelfs persoonlijke problemen zijn tussen een aantal partijvoorzitters.
Wie neemt nu de beslissingen?
Vanwege de coronacrisis heeft nu de federale regering die overbleef van de vorige keer de volledige macht om beslissingen te nemen. Devos: ''De regering, met nu Wilmès als premier, heeft het vertrouwen gekregen om de Covid-crisis op te lossen. Maar dat geldt alleen voor corona. En die periode geldt tot 1 oktober.''
Dat er al zo lang geen regering is, is volgens Sinardet wel degelijk een probleem. ''Hervormingen van pensioenen of justitie bijvoorbeeld, dat zijn allemaal dingen die door de federale overheid worden geregeld.''
''België heeft die hervormingen nu hard nodig, maar het blijft allemaal liggen. Toch staat het land niet helemaal stil, want er wordt veel geregeld door de gewesten zelf.''
Regionaal beleid
België is opgedeeld in meerdere gewesten en elk gewest heeft zijn eigen regering. Die regering staan los van de federale regering. Waar in Nederland veel vanuit Den Haag wordt besloten, ligt er in België veel macht bij die regio-regeringen. Maar over zaken die alle regio's aangaan, zoals bijvoorbeeld Justitie, moeten de beslissingen in Brussel worden genomen.
'Who gives a shit-gevoel'
Wat vinden de Belgen zelf van hun regerings-drama? Devos: ''De Belgen hebben ermee leren leven. Ik moet zelfs vaak aan mensen uitleggen waarom je überhaupt een volwaardige regering nodig hebt.
''De mensen hebben het gevoel dat het land toch op een of andere manier wel bestuurd wordt. Een gevoel van dat de regering haar burgers verlaten heeft, dat is er totaal niet.''
Devos: ''Er zijn ook heel weinig mensen die het nog volgen. Veel Belgen hebben een beetje een apathische houding, een ‘who gives a shit’-gevoel.'' Volgens Sinardet zorgt dat ervoor dat het vertrouwen in de politiek verder afneemt.
''Politieke partijen proberen allemaal om de kiezers te overtuigen van hun gelijk en de anderen niet, maar het gevolg is eigenlijk dat niemand ze meer gelooft. Dat is het paradoxale erin, dat ze er een beetje collectief aan ten onder gaan. En uiteindelijk profiteren daar alleen de extremere partijen van.''
Gaat het wereldrecord eraan?
Is er een België licht aan het einde van de uitzichtloze regeringstunnel? Volgens Sinardet kun je de Belgische partijen het best vergelijken met een koppel. ''Soms is het beter om echt ruzie te maken, om alle frustratie eruit te gooien. En dan met een andere basis te kunnen beginnen. Dan allerlei onderliggende spanningen die nooit aangepakt worden.''
Devos sluit niet uit dat op 17 november de Belgen hun eigen wereldrecord kabinetsformatie breken. ''Ik hoop het niet. Ik hoop het niet, maar ik acht het zeker niet onmogelijk.''
