In Groot-Brittannië zijn de stembussen geopend. Komt de Conservatieve Partij van premier Boris Johnson als winnaar uit de bus of komt er een koerswijziging met oppositiepartij Labour? En welke rol speelt brexit? Correspondent Anne Saenen legt uit wat we kunnen verwachten.
1. Alle peilingen wijzen erop dat premier Boris Johnson de verkiezingen gaat winnen. Geen spannende race dus?
Nou, pas op. De peilingen laten inderdaad gedurende de hele campagne al zien dat Boris Johnson als winnaar uit de bus zal komen. Toch is zijn positie niet zeker. Vergeet niet dat peilingen er goed naast kunnen zitten. Tijdens de verkiezingen van 2015, bijvoorbeeld, toen hadden de peilingbureaus het bij het foute eind. Oud-premier David Cameron behaalde onverwacht een meerderheid.
Daarbij moet je ook nog eens rekening houden met een foutmarge. De laatste peiling van bureau YouGov laat zien dat de grootste oppositiepartij Labour op het laatste moment een inhaalslag heeft gemaakt. Het ziet er ineens wat minder rooskleurig uit voor Johnson. Deze belangrijke peiling heeft voorspeld dat de verkiezing, in het slechtste geval voor Johnson, uit kan draaien op een zogenaamde ‘hung parliament’. Toch nog best spannend.
Ali Milani is misschien wel grootste bedreiging voor Boris Johnson
2. Een wat? ‘Hung parliament’? Leg uit.
Als geen van de partijen een meerderheid aan zetels wint in het Britse parlement en er geen regelrechte winnaar uit de bus komt, wordt dat een ‘hung parliament’ genoemd. In dat geval blijft de huidige premier aan totdat er een nieuwe regering is. De partij met de meeste zetels heeft dan drie opties. De partij kan ervoor kiezen een minderheidsregering te vormen. Dat maakt het wel heel moeilijk wetsvoorstellen door het parlement te loodsen. De grootste partij kan er ook voor kiezen een coalitie te vormen met een andere partij of om gedoogsteun te vragen. Of, als laatste mogelijkheid, kan de premier besluiten op te stappen. Het is dan de beurt aan de grootste oppositiepartij om een coalitieregering te vormen.
Als Boris Johnson geen meerderheid aan zetels haalt en geen coalitie weet te vormen, zou de Labour-partij dus een regering kunnen vormen. En laat Labour nou een tweede brexit-referendum willen houden.
3. Maar goed, de kans dat Boris Johnson wint is nog steeds groot. Wat gebeurt er als die verwachting uitkomt?
Het zal je niet ontgaan zijn; Boris Johnson heeft zijn campagneleus tot vervelens toe herhaald: ‘Get Brexit Done.’ De brexit erdoor krijgen is Johnson's allerhoogste prioriteit. Als hij de verkiezing wint, wil hij de uittredingsdeal die hij onderhandeld heeft met de Europese Unie zo snel mogelijk goed laten keuren door het Britse parlement. Vervolgens wil hij de Europese Unie eind januari verlaten. De Britten zullen dan tot 31 december 2020 onderhandelen over een nieuw handelsverdrag met de EU.
Ik hoor alleen maar Brexit? Zijn er geen andere belangrijke onderwerpen tijdens de campagne?
Zeker wel. Vooral Labour heeft zich tijdens de campagne gericht op welvaart en het Britse zorgstelsel. Zij stelden de conservatieve regering van de afgelopen 10 jaar verantwoordelijk voor de hoge armoede in Groot-Brittannië en de slechte staat van de gezondheidszorg. Het zorgde zelfs nog voor een rel toen Boris Johnson weigerde te kijken naar een foto van een ziek 4-jarig jongetje dat gedwongen op de ziekenhuisvloer lag te wachten op een vrij bed.
Geen goed nieuws voor de campagne van Johnson, maar hoeveel invloed het zal hebben op de verkiezingsuitslag? We zullen het vannacht weten.
De vergeten Britse armoe: 'Ik eet soms een dag maar niet'
Hoe werkt het kiesstelsel van Groot-Brittannië?
Groot-Brittannië is verdeeld in 650 kiesdistricten. Tijdens de parlementsverkiezingen kiezen de Britten per district een parlementslid dat hen vertegenwoordigt in het Lagerhuis. De kandidaat met de meeste stemmen wint een zetel in het Britse parlement. Het is in principe dus ‘winner takes it all.’, want de stemmen op de andere kandidaten gaan in principe verloren. Politieke partijen moeten meer dan 326 zetels behalen om een meerderheidsregering te vormen.
