Vandaag loopt de spanning in het Britse parlement weer tot een nieuw hoogtepunt op. Dan wordt er voor de tweede keer gestemd over de brexitdeal die premier May sloot met de EU. De verwachting is dat May opnieuw een pijnlijk verlies gaat incasseren.
Waar wordt er vandaag over gestemd?
Het Britse parlement moet vandaag stemmen over de brexitdeal die May heeft gesloten met de EU. Door de EU te verlaten met zo'n deal gaat er op 1 april een overgangsperiode in, waarin er eigenlijk voor burgers en bedrijven nog niets verandert. Tijdens die periode hebben politici de tijd om te werken aan de toekomstige (handels)relatie tussen de EU en het VK.
De deal zorgt er ook voor dat burgers zekerheid hebben over hun (verblijfs)rechten en dat de Britten nog een grote som geld betalen aan de EU.
Klinkt goed, waarom gaat het parlement dan waarschijnlijk tegenstemmen?
Het belangrijkste breekpunt is de zogenoemde backstop. Dat is een soort verzekeringspolis in de deal, die koste wat kost moet voorkomen dat de brexit tot een harde grens tussen Ierland (EU) en Nood-Ierland (VK) leidt.
Die backstop treedt in werking als er aan het einde van de overgangsperiode geen oplossing is verzonnen om die grens open te houden. In dat geval blijven de Britten in een douane-unie met de EU. Daardoor kan de grens openblijven, maar het zorgt er ook voor dat het VK zich aan Europese regels moet houden en geen eigen handelsverdragen af kan sluiten.
Dat is tegen het zere been van een groot deel van Mays eigen partij. Zij willen dat er op zijn minst een einddatum aan de backstop wordt gehangen, of de Britten moeten eenzijdig eruit kunnen stappen. De EU wil daar niet in mee, omdat daardoor een open grens niet is gegarandeerd.
Zo werkt de backstop: het grote brexit-struikelblok
Maar dat was in januari toch ook al zo?
Kort en goed: ja. In januari stemde het parlement over precies dezelfde deal en het oordeel was vernietigend. Aan de deal is in principe niets veranderd. May heeft de afgelopen maanden wel keer op keer om extra garanties van de EU gevraagd over de backstop, maar de toezeggingen zijn niet zo hard als de Britten zouden willen.
De kans is daarom ook levensgroot dat de deal weer wordt weggestemd. Zoals een Conservatieve parlementariër het dinsdag tegen de BBC zei: "Als je dezelfde vraag stelt, krijg je ongeveer hetzelfde antwoord."
Last minute garantie
Maandagavond is er nog koortsachtig overleg gevoerd tussen May en de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, in Straatsburg. Het doel was om op het laatste moment nog met een verklaring te komen over de backstop die meer zekerheid biedt aan de Britten dat het echt maar een tijdelijke regeling is en tegelijkertijd de EU de zekerheid biedt dat er geen harde grens komt.
Er is afgesproken dat uiterlijk in december 2020 gewerkt gaat worden aan een alternatief voor de 'backstop'. Bovendien heeft May de toezegging gekregen dat als de EU langer wil terugvallen op de backstop, het VK dit mag aanvechten.
De grote vraag is echter of ook het parlement de toezeggingen van de EU voldoende vindt, vertelt politiek verslaggever Fons Lambie. "Dit was een allerlaatste poging om May iets te geven. Want EU-landen hebben ook alle belang bij een deal."
Wat gaat er nu gebeuren?
Stap 1: voor of tegen de deal van May
Als het parlement, tegen de verwachting in, toch voor de deal stemt, dan is het eenvoudig. Dat volgt er op 29 maart een ordelijke brexit, met een overgangsperiode waarin in relatieve rust gewerkt kan worden aan de nieuwe verhoudingen.
Waarschijnlijker is dat de deal dus weer wordt weggestemd. In dat geval staat er op woensdag meteen weer een nieuwe stemming op het programma van het Lagerhuis. De vraag die dan voorligt: een harde brexit of niet?
Stap 2: voor of tegen een harde brexit
Als het parlement dan stemt voor een harde brexit, dan verlaten de Britten ook de EU op de geplande datum van 29 maart, om middernacht (Nederlandse tijd). In dit scenario vervallen direct alle Europese verdragen voor de Britten, is er geen overgangsperiode en is de verwachting dat er grote files zullen ontstaan aan de grenzen.
Maar ook dit is zeer onwaarschijnlijk. Voor vrijwel geen enkel voorstel bleek de afgelopen maanden een meerderheid te vinden, maar er is wel een uitgesproken meerderheid tegen een harde brexit. Het ligt daarom in de lijn der verwachting dat het parlement tegen een harde brexit gaat stemmen.
Stap 3: voor of tegen uitstel
Maar wat dan? Uitstel, vermoedelijk. Weer een dag later, op donderdag wordt er gestemd over uitstel van de deadline. Premier May zal, als het tot deze stemming komt, waarschijnlijk voorstellen om tot drie maanden uitstel aan te vragen bij de EU.
De andere EU-leiders moeten daar dan wel unaniem akkoord mee gaan. De andere EU-landen willen daar wel mee akkoord gaan, maar de vraag is wel waar dat uitstel toe gaat leiden.
Dreigende taal
Premier May waarschuwde vorige week al voor de onzekerheid die het land tegemoet gaat als het parlement tegen de deal stemt. "Verwerp de deal, en niemand weet wat er gaat gebeuren. Het kan zijn dat het nog maanden duurt voor we de EU verlaten. Het kan zijn dat we de EU verlaten zonder de bescherming van een deal. En het kan zijn dat we de EU nooit verlaten", aldus May.
