De cruciale stemming over de brexitdeal in het Britse parlement is uitgesteld. Premier May dreigde een gigantische nederlaag te lijden en heeft besloten om opnieuw naar Brussel af te reizen om extra toezeggingen te krijgen.
Eigenlijk zou het Britse Lagerhuis morgen stemmen over de brexitdeal die May wist te sluiten met de EU. Maar al snel werd duidelijk dat die deal onmogelijk op een meerderheid kon rekenen. Daarom werd vandaag dus besloten om de stemming voorlopig op de lange baan te schuiven.
Even kort: wat is het probleem?
Het grootste struikelblok is de zogenoemde backstop voor de grens tussen Noord-Ierland en Ierland. Zowel de EU als het VK zijn ervan overtuigd dat die grens hoe dan ook open moet blijven, ook als de Britten geen lid meer zijn van de Europese Unie.
Om er zeker van te zijn dat dat gebeurt, hebben de partijen een noodoplossing bedacht: als er niet tijdens de overgangsperiode een goede oplossing voor de Ierse grens wordt gevonden, dan blijft het het hele VK in een douane-unie met de EU, zodat goederen zonder problemen van Ierland naar Noord-Ierland vervoerd kunnen worden.
Maar die douane-unie houdt ook in dat de Britten niet zelf handelsverdragen af mogen sluiten na de brexit én aan veel Europese regels gebonden zijn. Bovendien kan het VK niet eenzijdig besluiten om een eind aan de regeling te maken. Britse parlementariërs vrezen dus voor onbepaalde tijd vast te zitten aan de EU, zonder stemrecht.
Opnieuw naar Brussel, maar waarvoor?
Premier May heeft nu de stemming over de deal uitgesteld om nogmaals in Brussel te gaan onderhandelen over de backstop. Zij hoopt het parlement over de streep te trekken met extra toezeggingen van de EU dat de backstop echt tijdelijk is.
Maar dat wordt ingewikkeld, zegt VK-correspondent Melle Garschagen. De EU heeft namelijk al laten weten - en vandaag nogmaals benadrukt - dat er niet opnieuw wordt onderhandeld over de deal. "Wat ze in Brussel gaat regelen, is onduidelijk."
Praten kan altijd
Toch zal de deur wel opengaan in Brussel, als May nogmaals aanklopt, weet politiek verslaggever Fons Lambie.
"Praten kan altijd, zo valt te horen. En als May meer tijd nodig heeft, dan kan dat ook. Op papier een extra garantie over de backstop zou misschien ook kunnen. Maar op de belangrijkste onderwerpen van de scheidingsdeal gaat de EU niet bewegen: de rechten van burgers, de financiële verplichtingen die de Britten moeten nakomen en de eis dat er geen harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland komt", aldus Lambie.
Minister Blok van Buitenlandse Zaken zei na een overleg in Brussel (over andere zaken) dat als May meer wil van de EU, dat niet eenvoudig zal worden: "Je kunt een kop koffie niet weigeren, maar makkelijk zal het niet zijn", zegt de minister over eventuele nieuwe onderhandelingen.
Meer tijd
Alleen al meer tijd zou waardevol kunnen blijken voor May. Terwijl er opnieuw wordt onderhandeld in Brussel, schroeft de Britse regering de voorbereidingen voor een harde brexit op en daarmee wordt ook de druk op haar parlement verder opgevoerd.
"Waarschijnlijk komt er een stemming over de brexitdeal in januari, dan zit je nog maar twee maanden voor de brexit", legt Garschagen uit. "Wellicht dat het Lagerhuis dan denkt: 'als dit het is, of niets, dan moeten we toch maar instemmen met de deal'."
Toch kan het ook de andere kant opgaan, waarbij het parlement onder druk besluit om zonder deal uit de Unie te stappen: een harde brexit. Die optie wordt door de meeste partijen, inclusief de regering-May, als het rampscenario gezien.
Rampscenario
Een harde brexit betekent namelijk dat er per 29 maart 2019 per direct controles aan de grens moeten komen en dat alle verdragen die het VK in EU-verband heeft gesloten komen te vervallen. Dat kan voor opstoppingen aan de grens zorgen, problemen in het vliegverkeer en hogere prijzen voor bedrijven en consumenten omdat er dan invoerheffingen komen op Britse goederen.
En de problemen zijn nog veel groter. Bij een no deal-brexit weet bijvoorbeeld niemand wat er gebeurt met de rechten van de EU-burgers die in het VK wonen en werken, en omgekeerd. De problemen zijn bijna niet te overzien.
Een derde optie
Overigens is er nog een optie op papier: geen brexit. Dat zou in theorie de uitkomst kunnen zijn van een tweede referendum. Een uitspraak van de hoogste Europese rechter vandaag maakt de geen-brexit-optie iets aannemelijker. Het Europees Hof van Justitie is namelijk van oordeel dat de Britten eenzijdig mogen besluiten om de hele brexit af te blazen.
Voorlopig is dat echter geen weg die bewandeld lijkt te gaan worden. Premier May benadrukte vandaag in het parlement nogmaals dat het wat haar betreft ondenkbaar is dat het Britse volk nogmaals geraadpleegd wordt, nadat het in 2016 al voor de brexit stemde. Voor een tweede referendum is trouwens ook geen meerderheid te vinden in het parlement op dit moment en voor het afblazen van de brexit al helemaal niet.
Bal ligt bij de Britten
En dus zitten we voorlopig met de bijzondere situatie dat er geen meerderheid lijkt te zijn voor de deal van May, geen meerderheid voor een harde brexit zonder deal én geen meerderheid voor geen brexit.
Dat maakt ook dat er in Brussel niet het gevoel leeft dat May nog iets aan te bieden is. "Het probleem ligt in Londen, waar het parlement het niet eens is over hoe de brexit moet plaatsvinden. Zoals een regeringsleider in Brussel laatst zei: het is moeilijk onderhandelen met iemand die de hele tijd met zichzelf aan het onderhandelen is", aldus Lambie.
