Weinig kabinetsplannen, maar deze Prinsjesdag is op een paar punten toch bijzonder

1. Er is al veel Prinsjesdagnieuws uitgelekt. Wat weten we nu?

Volgens de al uitgelekte maatregelen die worden genomen, gaan alle inkomensgroepen er volgend jaar op vooruit. Zo gaan de laagste inkomens er iets meer dan 1 procent op vooruit, net als gepensioneerden. Gezinnen met kinderen hebben volgend jaar een plus van 2,4 procent, de hoogste inkomens een plus van 1,5 procent. Uitkeringsgerechtigden krijgen er 0,7 procent bij.

Verder is bekend dat het kabinet 2 miljard euro besteedt aan armoedebestrijding. Zonder ingrepen zou het aantal mensen in armoede stijgen naar een miljoen, nu blijven het er naar verwachting ruim 800.000. De steun houdt onder meer in dat de huurtoeslag wordt verhoogd naar ruim 400 euro. Daarnaast stijgt het kindgebonden budget voor het eerste kind met 750 euro, en voor twee kinderen met 883 euro. Voor ouders met kinderen boven de 12 jaar zit er ook een extraatje in.

Een Kamermeerderheid wil ook de accijnsverhoging op benzine en diesel van volgend jaar terugdraaien. Daar hangt een flink prijskaartje aan: 1,2 miljard. Tanken aan de pomp wordt per 1 januari 21 cent duurder. Verder gaan accijns op tabak en alcohol omhoog. Dat moet de schatkist jaarlijks 100 miljoen euro opleveren. 

2. Hoe zeker is allemaal dat deze plannen doorgaan, terwijl het kabinet dit jaar gevallen is?

De verwachting is dat de Tweede Kamer nog het een en ander gaat verbouwen aan de plannen, zegt Frits Wester. "Zeker met de verkiezingen van 22 november voor de deur." Woensdag en donderdag zijn de Algemene Politieke Beschouwingen: de Tweede Kamer komt dan nog met eigen plannen. D66 heeft al laten weten dat ze wil dat in de begroting van volgend jaar 2 miljard euro wordt vrijgemaakt voor steun aan middeninkomens. Coalitiepartij ChristenUnie en oppositiepartij GroenLinks-PvdA willen dat het minimumloon wordt verhoogd en de prijsstijgingen in het openbaar vervoer ongedaan worden gemaakt.

"En dan zijn er nog tal van andere onzekerheden waardoor de plannen voor volgend jaar weer anders kunnen worden", stelt Wester. "Want niemand weet bijvoorbeeld hoe het verder gaat met de oorlog in Oekraïne en wat de gevolgen voor de energieprijzen zullen zijn. Want als die volgend jaar opnieuw exploderen, dan kan alles weer veranderen. Natuurlijk zijn er ook andere onzekere factoren: krijgen we een strenge of juist een zachte winter, waarbij je meer of minder moet stoken."

3. Het kabinet is demissionair, wat heeft dat voor gevolgen?

Omdat het kabinet is gevallen, is de begroting die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd vrijwel beleidsarm. "Alleen voor armoedebestrijding trekt het kabinet duidelijk de portemonnee. Je ziet verder geen grote nieuwe plannen en vergezichten. Dat is allemaal aan een volgend kabinet", zegt Wester. 

4. Wat maakt deze Prinsjesdag nog meer bijzonder?

Was vorig jaar prinses Amalia voor het eerst aanwezig, dit jaar zal ook prinses Alexia aanwezig zijn op Prinsjesdag. Ze rijdt op 19 september mee naar de Koninklijke Schouwburg, daar wordt de Troonrede voorgelezen omdat op het Binnenhof een grootschalige verbouwing plaatsvindt. Na de terugreis naar Paleis Noordeinde zal ze hoogstwaarschijnlijk ook op het balkon staan om te zwaaien.

5. En voor sommige politici is deze Prinsjesdag extra bijzonder?

Deze Prinsjesdag is misschien wel heel bijzonder voor demissionair premier Mark Rutte. Het is waarschijnlijk zijn laatste Prinsjesdag als premier. Ook voor veel bewindslieden is het waarschijnlijk de laatste keer dat zij - in ieder geval in de rol van kabinetslid - aanwezig zullen zijn bij de Troonrede. Demissionair ministers Sigrid Kaag, Carola Schouten en Hugo de Jonge keren allemaal niet meer terug in een nieuw kabinet. 

Ook veel Kamerleden nemen afscheid. Zo vertrekken Kees van der Staaij  (SGP), Attje Kuiken (PvdA), Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Peter Kwint (SP) uit de Kamer. En ook voor Vera Bergkamp is het de laatste keer dat ze bij de Troonrede zal zitten. In ieder geval in haar rol als Kamervoorzitter.