Eindelijk zou deze week de lente losbarsten, zeiden de meteorologen. Maar wie zijn gordijnen opentrok, zag een sombere, grijze lucht. En warm was het al helemaal niet. Als het soms al niet lukt om het weer voor over een paar dagen te voorzien, hoe weten we dan wat er gaat gebeuren met het klimaat?
Buienradar-weerman Marc de Jong wil best nog een keer uitleggen waarom de gunstige weersverwachting deze week niet uitkwam. "In de regel loopt de weerstroming van west naar oost, maar we hebben nu te maken met een stroming die zich van oost naar west verplaatst. De computermodellen hebben minder ervaring met zo'n stroming uit het oosten en daardoor zijn de berekeningen minder secuur. Gelukkig kunnen we het weer het grootste deel van de tijd wel goed voorzien."
En het klimaat? Dat valt volgens De Jong beter te voorzien dan een weerbericht. "Er zijn natuurlijk situaties waarin we kunnen zien dat het een week lang zonnig en droog blijft, maar over het algemeen is het weer grillig. Het is een momentopname. Het klimaat gaat juist over de langere termijn, dat maakt het makkelijker om een berekening te maken."
Dat ziet ook Bart Verheggen, klimaatspecialist bij RTL Nieuws. "Het weer en het klimaat zijn twee verschillende dingen. Het is onmogelijk om te zeggen wat voor weer het op 13 mei 2060 zal zijn in Amsterdam, maar over het klimaat – dus het gemiddelde weer – in de jaren 60 van deze eeuw kun je op basis van klimaatmodellen wel iets zeggen."
Dobbelsteen
Dat woordje 'gemiddeld' is heel belangrijk. Verheggen legt het uit aan de hand van een dobbelsteen. "Het weer van morgen kan op een 1 vallen en dus koud of nat zijn, maar ook op een 6 waarbij het erg heet is. Als dat de marges zijn, dan is het gemiddelde een 3,5. Maar stel nou dat je ook ineens een 7 kunt gooien – waarbij het dus 40 graden is – en je gooit zelden meer een 1. Dan verschuiven die gemiddeldes en verandert het klimaat."
Het klimaat wordt bepaald door te kijken naar het gemiddelde over dertig jaar qua temperatuur, vocht, luchtdruk, wind, bewolking en neerslag, aldus het KNMI. Maar ook dagelijkse en jaarlijkse variaties en hoe vaak extremen voorkomen zijn van belang. "Dan komt die 6 of 7 op de dobbelsteen dus vaker voor", zegt Verheggen. Zo was het in Nederland in 2022 extreem droog en heel warm.
Opwarming
Broeikasgassen als CO2 en methaan zorgen ervoor dat warmte op aarde wordt vastgehouden. Zonder broeikasgassen zouden we doodvriezen, maar bij een teveel aan broeikasgassen warmt de aarde op. Als de huidige trend – dus een te veel aan broeikasgassen in de atmosfeer – niet verandert, zal de aarde ook in de toekomst blijven opwarmen.
CO2-uitstoot
Maar hoewel we het weer van morgen of volgende week niet kunnen veranderen, hebben we wel invloed op het klimaat. "Als we broeikasgassen blijven uitstoten, zal de aarde aan het einde van deze eeuw meerdere graden opwarmen. Als we de uitstoot terugbrengen, zoals is afgesproken in het Parijs-akkoord, zal het wat minder snel gaan", vertelt Verheggen. En de opwarming stoppen? "Dat kan alleen als we helemaal geen CO2 meer uitstoten."
