Na een onrustige nacht vol protesten in Israël heeft premier Netanyahu zijn omstreden hervormingen voorlopig uitgesteld. Een succes voor de honderdduizenden demonstranten, die al weken de straat op gaan en vrezen dat Netanyahu de democratie om zeep helpt. Correspondent Olaf Koens over de spanning in het land en wat dit heeft te betekenen.
1. Waar komen deze protesten vandaan?
Sinds eind vorig jaar heeft Israël een nieuwe regering onder leiding van een oude bekende: premier Benjamin Netanyahu. Het is zijn zesde kabinet, en wordt getypeerd als het meest rechtse ooit.
"Rechts wil in Israël dan ook zeggen: heel, heel erg rechts. Om opnieuw te kunnen regeren heeft Netanyahu deze keer een coalitie weten te smeden met ultraorthodoxe en ultranationalistische partijen en bewegingen", zegt Midden-Oostencorrespondent Olaf Koens. "Het protest richt zich echt op premier Netanyahu. Dat hij onschendbaar zou worden terwijl hij nog altijd verwikkeld is in een enorme corruptiezaak, dat is voor veel betogers de druppel."
Afgelopen nacht bereikte het protest een kookpunt. In Tel Aviv waren honderdduizenden mensen op de been, en in Jeruzalem braken mensen door politieblokkades richting de woning van Netanyahu. Ook vandaag is er protest en ligt veel plat vanwege een nationale staking, afgekondigd door de grootste vakbond van het land.
In beeld: protest tegen Netanyahu's hervormingen bereikt kookpunt
2. Wat betekenen de hervormingen?
De hervormingen vormen simpel gezegd een botsing tussen de politieke en de rechterlijke macht. Met de omstreden wetgeving kan het parlement beslissingen van het Hooggerechtshof met een simpele meerderheid terugdraaien. Ook krijgen de politici meer inspraak bij de aanstelling van rechters. De regering zei dat de beslissingen nodig zijn omdat het hof te veel politieke invloed zou uitoefenen. Volgens critici wordt hierdoor een belangrijke onafhankelijke pijler van de democratie verder uitgehold.
Vorige week voerde het parlement ook al een wet in die het moeilijker maakt om een premier af te zetten. Een premier kan na invoering van de plannen alleen nog worden afgezet op basis van fysiek of psychologisch 'onvermogen'. Dat komt Netanyahu volgens de oppositie goed uit, met het oog op zijn corruptieproces.
3. Hebben de demonstranten nu hun zin?
Ook nu Netanyahu zijn plannen uitstelt, blijft de onvrede groot. Verschillende politieke en militaire topfunctionarissen hebben zich tegen de regering uitgesproken, een minister is zelfs afgezet.
"De geest is nog niet in de fles, integendeel", zegt Koens. "Vandaag zie je dat het protest groter is dan ooit tevoren. Je ziet dat de hele Israëlische maatschappij zich roert. De protesten tegen Netanyahu stammen nog uit zijn eerdere regeerperiodes, maar waren toen relatief klein. Nu begint het steeds meer op een breed gedragen volksprotest te lijken."
"Je zou misschien geneigd zijn te denken dat dit ook over de Israëlische behandeling van de Palestijnen gaat. Dit kabinet treedt harder op dan ooit tevoren en belooft de toch al zeer beperkte bewegingsvrijheid op de Westelijke Jordaanoever nog verder aan banden te leggen. Toch gaat het daar niet over. Voor de meeste Israëli's staan dat los van elkaar, hoewel dat natuurlijk niet zo is."
4. Wat betekent dit voor Netanyahu?
"Eén ding is duidelijk: Benjamin Netanyahu is een politiek dier met ten minste negen levens. Ook de afgelopen jaren toen het leek dat zijn politieke carrière definitief voorbij was, keerde hij steeds terug", zegt Koens. Toch groeit ook binnen de eigen gelederen de onrust.
De rechtse extremist Itaman Ben Gvir, minister van Nationale Veiligheid, is woedend op Netanyahu, schrijven Israëlische media. De omstreden politicus zou tijdens een overleg hebben geschreeuwd dat het staken van de wetgeving zal leiden tot het uiteenvallen van de coalitie. Ook op Twitter schrijft Gvir dat de regering niet mag zwichten voor anarchie.
"Het is moeilijk te voorspellen wat hierna gaat gebeuren. Het kan zijn dat de regering valt en dan kan Israël zich opmaken voor de zesde verkiezingen in vier jaar tijd. Maar vergeet niet dat een meerderheid van de inwoners vierkant achter premier Netanyahu staat, en de kans groot is dat hij, als er nieuwe verkiezingen komen, die weer gewoon zal winnen.'
