De overheid heeft tientallen ontheffingen gegeven voor de sancties tegen Rusland. Dat blijkt uit een inventarisatie bij betrokken ministeries. Bedrijven en instellingen die een ontheffing krijgen, hoeven zich niet te houden aan de geldende sancties.
De ministeries van Buitenlandse Zaken, Economische Zaken, Financiën, Infrastructuur en Onderwijs hebben de mogelijkheid om ontheffingen te verlenen.
91 keer
Sinds het begin van de oorlog, eind februari, hebben de ministeries in totaal 91 ontheffingen verleend. Dit gebeurt om 'in specifieke gevallen een mate van flexibiliteit te verlenen', aldus een toelichting van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Als voorbeeld wordt een Nederlands bedrijf genoemd dat nog een betaling uit Rusland wil ontvangen.
Sinds april geldt een havenverbod in de Europese Unie voor schepen die onder Russische vlag varen. Maar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mág schepen met bepaalde lading wél toelaten. Dat gaat bijvoorbeeld over aluminimum en voedsel. In 34 gevallen kregen de schepen gewoon toegang tot Nederlandse havens.
Gazprom Nederland
Ook mogen Nederlandse organisaties nog energie ontvangen van voormalige Gazprom-bedrijven. Begin september heeft minister Jetten (Klimaat en Energie) een uitzondering gemaakt voor organisaties met een energiecontract met Gazprom Nederland, een dochterbedrijf van het Russische Gazprom.
Jetten wilde eerst dat de contracten werden opgezegd, maar heeft daar een uitzondering gemaakt. De Europese Gazprom-bedrijven zijn door de Duitse regering naar zich toegetrokken en heten sindsdien SEFE Energy (Securing Energy for Europe). Volgens de Duitse bestuurders gaat geen cent naar Rusland.
In Nederland zijn 'tientallen organisaties' die gebruik maken van de ontheffing, aldus het ministerie. Het gaat om gemeenten, scholen en waterschappen. In totaal heeft ministerie 25 ontheffingen gegeven, waarmee 150 aanvragers zijn geholpen. Eén ontheffing kan door verschillende organisaties worden gebruikt.
Financiën en Buitenlandse Handel
Ook de minister van Buitenlandse Handel heeft de mogelijkheid om af te wijken van de sancties. Van minister Schreinemacher hebben 13 verschillende organisaties in totaal 18 ontheffingen gekregen. Reden zijn volgens het ministerie 'humanitaire gronden' en samenwerking tussen EU en Rusland voor 'zuiver civiele aangelegenheden'.
De minister van Financiën mag ontheffingen verlenen voor bevroren tegoeden of financiering van goederen die onder het sanctieregime vallen. Dat is 13 keer gebeurd.
Buitenlandse Zaken heeft één keer een ontheffing verleend om 'diplomatiek verkeer' mogelijk te maken. Voor dat diplomatieke verkeer zijn transacties mogelijk gemaakt bij een Russische financiële instelling die op de sanctielijst staat. Dat zijn banken bij wie meer dan 50 procent van de aandelen in handen van de Russische staat zijn, zoals Sberbank, VTB, VEB of de Gazprombank.
Betrokken ministeries willen bedrijfsnamen en sectoren niet openbaar maken, want het betreft 'bedrijfsgevoelige informatie', aldus Buitenlandse Zaken. Ook de waarde van de ontheffingen wil het ministerie niet vrijgeven.
