Van het tandenpoetsen met hun vingers tot het grauw zien van vermoeidheid. Kinderombudsman Margrite Kalverboer trok gisteren aan de bel: de rechten van de kinderen in Ter Apel worden ernstig geschonden. Ontwikkelingspsycholoog Steven Pont ziet dat probleem ook: "Dit kan zeer schadelijk zijn voor kinderen."
Gisteren kwam de Kinderombudsman naar buiten met een brandbrief aan de staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie). Zij stelt dat de situatie verder uit de hand is gelopen ten opzichte van haar eerdere bezoek in april dit jaar.
Tijdens het bezoek van vorige week verbleven in Ter Apel 300 alleenstaande kinderen. Maar er was alleen plek voor 55 kinderen, waardoor een groep achterbleef in een wachtruimte voor in ieder geval drie dagen. "Ze wachten de hele dag op een plastic stoeltje en slapen 's avonds in een wachtruimte op een stenen vloer of op een stoeltje. Ze krijgen een laken en iets wat voor een deken door moet gaan", schreef Kalverboer in haar brief.
In de wachtkamer zijn geen sanitaire voorzieningen en er is geen aandacht of dagbesteding voor hen. Niemand kan hen vertellen hoe lang het nog duurt. De kinderen zijn gestrest, vermoeid en angstig.
Twee meisjes samen met dertig jongens
De kinderen worden volgens Kalverboer aan hun lot overgelaten. "Eén van de meisjes met wie ik sprak vertelde hoe onveilig ze zich voelde. In de drie dagen dat ze in Ter Apel was, had nog niemand met haar gesproken over haar situatie. De twee meisjes slapen in dezelfde wachtruimte met dertig jongens. Ze ervaren onvoldoende toezicht. Ook jongens voelen zich niet veilig. Alle kinderen die we spraken, vertelden gevlucht te zijn voor de oorlog in hun thuisland."
Het opgroeien in dit soort situaties kan voor de ontwikkeling van een kind schadelijk zijn, zegt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. "Als kinderen in onveilige situaties opgroeien, kunnen ze zich niet optimaal ontwikkelen. Je brein is dan alleen maar bezig met overleven en je hebt weinig interesses voor andere dingen."
PTSS, depressie
Kinderen die langdurig in onveilige situaties blijven, lopen het risico op het krijgen van psychische aandoeningen op latere leeftijd. Een kind kan de onveilige situatie uit zijn jeugd dan niet loskoppelen van zijn leven in het algemeen. "De gevolgen kunnen zich uiten in een posttraumatische stressstoornis, depressie of gedragsproblemen."
Pont maakt een vergelijking met overlevenden van de Tweede Wereldoorlog: jaren nadat de oorlog al voorbij was, waren mensen nog steeds op hun hoede. Ze zorgden er bijvoorbeeld voor dat hun benzinetank altijd vol was. "Ook als het gevaar is geweken, kan je lichaam het gevoel hebben dat je er nog steeds in zit."
Gevolgen kunnen later komen
Van tevoren kan niet gezegd worden welke precieze problemen de kinderen in hun ontwikkeling zullen krijgen. Maar vast staat wel dat de situatie in Ter Apel voor geen kind gezond is en op de lange termijn de effecten merkbaar zullen zijn. "De gebeurtenissen kun je vergeten doordat het bijvoorbeeld traumatiserend is. De herinneringen kunnen vervagen, maar de effecten van die gebeurtenissen blijven wel."
Kinderen hoeven er volgens Pont niet altijd last van te blijven hebben. Maar wanneer ze er trauma's aan overhouden, kan er altijd iets gebeuren waardoor ze weer teruggaan naar de gebeurtenissen van deze tijd. "Of wanneer ze bijvoorbeeld geluiden horen die ze aan deze situatie doen denken. Het zal nooit helemaal weg zijn."
